Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” - Trích Số Đỏ - Vũ Trọng Phụng

Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc”

Mở bài

Vũ Trọng Phụng – “ông vua phóng sự đất Bắc” – là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất giai đoạn 1930 – 1945. Bằng tài quan sát sắc sảo và giọng văn trào phúng độc đáo, ông đã để lại nhiều tác phẩm phê phán sâu cay xã hội đương thời, trong đó Số đỏ là tiểu thuyết tiêu biểu nhất. Đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – ở phần cuối tác phẩm – là một minh chứng rõ rệt cho khả năng xây dựng tình huống gây cười mà vẫn phản ánh chân thật bản chất lố bịch, giả dối của xã hội tư sản thành thị thời thuộc địa.

Thân bài

1. Hoàn cảnh ra đời và vị trí đoạn trích

  • Số đỏ (1936) là tiểu thuyết trào phúng nổi tiếng, phơi bày bộ mặt giả tạo của tầng lớp thượng lưu Âu hóa, sính ngoại, chạy theo thời thượng.

  • “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” nằm ở phần cuối tác phẩm, khép lại số phận nhân vật chính bằng một sự kiện phi lý: một kẻ lưu manh bất tài lại trở thành “anh hùng” trong mắt cả xã hội.

2. Tóm tắt nội dung

Xuân Tóc Đỏ – kẻ mồ côi sống bằng nghề lừa đảo – tình cờ gây ra cái chết của tên mật thám Tây Xanh. Sự việc được báo chí và giới thượng lưu thổi phồng thành hành động yêu nước, cứu quốc. Xuân được trao huân chương, ca ngợi rầm rộ, trở thành “vĩ nhân” bất đắc dĩ. Tất cả diễn ra trong bầu không khí hả hê của một xã hội đảo lộn giá trị.

3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật và tình huống trào phúng

a) Nhân vật Xuân Tóc Đỏ

  • Xuân vốn là kẻ vô học, cơ hội, chuyên dựa vào mánh khóe và sự tình cờ để tiến thân.

  • Trong đoạn trích, Xuân không hề có hành động anh hùng thực sự, nhưng lại “được” công nhận nhờ sự tô vẽ của báo chí và sự a dua của giới thượng lưu.

  • Đây là kiểu nhân vật điển hình của Vũ Trọng Phụng: thành công không nhờ tài năng hay đức hạnh, mà nhờ sự phi lý và sự lố lăng của xã hội.

b) Tình huống truyện đặc sắc

  • Một hành động vô tình lại trở thành “chiến công”, gây nên tiếng cười chua chát.

  • Tình huống vừa phi lý (kẻ lưu manh thành anh hùng) vừa hợp lý (phản ánh đúng thực tế xã hội háo danh, sính danh).

  • Đây là tình huống “đắt” nhất của cả tiểu thuyết, đưa mâu thuẫn trào phúng lên đỉnh điểm.

4. Hình ảnh xã hội “thượng lưu” giả tạo

  • Bệnh háo danh, sính ngoại: Họ đánh giá con người qua huân chương, báo chí, qua những cái “mác” hơn là bản chất thật.

  • Đạo đức giả: Tự nhận mình yêu nước, đề cao “cứu quốc” nhưng chỉ để đánh bóng tên tuổi.

  • Báo chí tiếp tay: Truyền thông bị biến thành công cụ tô vẽ, bẻ cong sự thật, biến kẻ vô dụng thành anh hùng.
    → Tất cả hợp thành bức tranh biếm họa về một xã hội tư sản thành thị đang suy đồi về đạo đức và giá trị.

5. Giọng văn trào phúng của Vũ Trọng Phụng

  • Phóng đại: Từ cái chết tình cờ của một tên mật thám thành chiến công lẫy lừng.

  • Nghịch ngữ: “Cứu quốc” nhưng chẳng cứu ai; “anh hùng” nhưng thực chất là kẻ giang hồ.

  • Mỉa mai: Những lời ca tụng hoa mỹ được đặt cạnh sự thật trần trụi tạo hiệu ứng châm biếm mạnh mẽ.
    → Giọng văn vừa hài hước, vừa sâu cay, buộc người đọc phải suy ngẫm sau tiếng cười.

6. Ý nghĩa phê phán

  • Không chỉ châm biếm cá nhân Xuân Tóc Đỏ, tác giả còn vạch trần bản chất xã hội đảo điên, nơi danh vọng rỗng tuếch được dựng lên từ sự dối trá.

  • Đoạn trích là lời cảnh tỉnh: khi con người chỉ chạy theo bề ngoài, “anh hùng” và “lưu manh” chỉ cách nhau một bước.

Kết bài

“Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là đoạn kết hoàn hảo cho tiểu thuyết Số đỏ, đưa tiếng cười trào phúng của Vũ Trọng Phụng lên đến đỉnh điểm. Từ một tình huống phi lý mà lại rất “đời”, tác giả đã phơi bày rõ bộ mặt giả dối, háo danh của xã hội tư sản thành thị, đồng thời khẳng định tài năng bậc thầy trong việc xây dựng nhân vật và tình huống trào phúng. Đọc đoạn trích, ta bật cười, nhưng rồi không khỏi chua xót khi nghĩ đến những giá trị bị đảo lộn – điều vẫn còn mang tính thời sự cho đến hôm nay.

Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” - Trích Số Đỏ - Vũ Trọng Phụng, Ngữ Văn Lớp 12, tập 1

Soạn bài: Thiên Di

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985

🧧  BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985 (CHUẨN GIẢI NGHĨA) 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi Sinh năm 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân Sinh năm 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu Sinh năm 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất Sinh năm 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi Sinh năm 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý Sinh năm 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu Sinh năm 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần Sinh năm 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão Sinh năm 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn Sinh năm 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ Sinh năm 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổ...
Xem thêm »

Bảng Tử Vi Số Mệnh từ năm 1955 đến 2000

🧧 BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1990 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổi Bính Ngọ 1966 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) 🐐 Dê 13 Tử Vi Tuổi Đinh Mùi 1967 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) ...
Xem thêm »

Bài văn Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng

Hình ảnh
Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng Trong nền văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945, Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là “ông vua phóng sự đất Bắc” với giọng văn trào phúng sắc sảo, lột tả bản chất giả dối và lố bịch của xã hội đương thời. Số đỏ – kiệt tác của ông – là bức tranh biếm họa toàn cảnh xã hội tư sản thành thị Việt Nam thời thuộc địa. Trong đó, đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là một trong những chương đặc sắc nhất, kết tinh tài năng trào phúng bậc thầy của nhà văn, đồng thời bộc lộ rõ giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán sâu sắc. Đoạn trích xuất hiện ở phần cuối tác phẩm, khi nhân vật chính Xuân Tóc Đỏ – từ một kẻ mồ côi, lang thang, sống bằng nghề lừa đảo – đã liên tiếp gặp những tình huống may mắn, được giới thượng lưu săn đón và tôn vinh. Trong một lần tình cờ, Xuân gây ra cái chết của tên mật thám Tây Xanh. Đúng vào lúc phong trào “cứu quốc” đang rầm rộ, sự kiện ấy lập tức được báo chí và giới “quý tộc” Âu hóa thổi...
Xem thêm »

Soạn bài “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh

Hình ảnh
Soạn bài  “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh I. Mở bài Giới thiệu tác giả và tác phẩm : Bảo Ninh (tên khai sinh Hoàng Ấu Phương, sinh năm 1952, quê Quảng Bình) là nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ông từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ, trực tiếp trải qua nhiều mất mát, đau thương, và những trải nghiệm đó đã trở thành chất liệu cho sáng tác. “Nỗi buồn chiến tranh” là tiểu thuyết xuất bản năm 1991, gây tiếng vang lớn bởi cách nhìn mới mẻ, chân thực và sâu sắc về chiến tranh, khác hẳn lối viết lý tưởng hóa trước đây. Giới thiệu trích đoạn : Đoạn trích trong sách giáo khoa tập trung khắc họa nhân vật Kiên – người lính trở về sau chiến tranh, sống trong vòng xoáy của ký ức, nỗi ám ảnh và sự day dứt không nguôi. Dẫn dắt vấn đề : Tác phẩm không chỉ kể câu chuyện cá nhân, mà còn mở ra những suy ngẫm rộng lớn về thân phận con người, về hậu quả của chiến tranh và giá trị của hòa bình. II. Thân bài 1. Nội dung và chủ đề chính Khái niệm “nỗi b...
Xem thêm »

Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh

Hình ảnh
Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh Mở bài Chiến tranh luôn để lại những dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam, đặc biệt là giai đoạn sau 1975 – khi đất nước hòa bình nhưng những vết thương lòng của con người vẫn chưa kịp liền sẹo. Nếu như trước đây, hình ảnh người lính thường được khắc họa qua lăng kính lãng mạn, hào hùng, thì đến thời kỳ đổi mới, nhiều tác giả đã mạnh dạn tiếp cận chiến tranh từ góc nhìn bi kịch, đời thường, nhấn mạnh những tổn thương mà nó gây ra. Bảo Ninh – một cựu binh từng trực tiếp tham gia chiến trường – đã mang đến cho văn học một tiếng nói mới mẻ và chân thực qua tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” . Trích đoạn trong SGK Ngữ văn 12, tập 1 không chỉ là một bức tranh hiện thực mà còn là một bản độc tấu đầy ám ảnh về ký ức, nỗi đau và thân phận con người sau chiến tranh. Thân bài 1. Tác giả và tác phẩm Bảo Ninh (Hoàng Ấu Phương) sinh năm 1952 tại Quảng Bình, từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ. Những trải nghiệm sinh tử ấy trở thà...
Xem thêm »

Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi - Nguyễn Quang Thiều

Hình ảnh
Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với giọng văn giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và luôn gắn bó với những kỷ niệm làng quê. Tác phẩm Bầy chim chìa vôi là một minh chứng rõ rệt cho điều đó. Qua hình ảnh bầy chim gắn bó với những buổi chiều tuổi thơ, nhà văn đã khắc họa chân dung một cái “tôi” giàu yêu thương, nhạy cảm và đầy hoài niệm. Trước hết, nhân vật “tôi” hiện lên với tình yêu tuổi thơ trong sáng và gắn bó sâu nặng với thiên nhiên . Bầy chim chìa vôi trong truyện không chỉ là một loài chim bình dị nơi làng quê mà đã trở thành bạn đồng hành thân thiết của tuổi thơ nhân vật. Chúng xuất hiện cùng những buổi chiều mênh mang, trong tiếng gọi tha thiết của đồng nội, trong khung cảnh yên ả của làng quê. Khi quan sát bầy chim, nhân vật “tôi” không chỉ thấy những cánh chim bay mà còn thấy cả nhịp sống của quê hương, hơi thở của đất trời. Điều đó cho thấy một...
Xem thêm »

Hệ Thống Các Trường Đại Học Tại Huế - Trung Tâm Giáo Dục Lớn Nhất Miền Trung

Hình ảnh
HỆ THỐNG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI HUẾ – TRUNG TÂM GIÁO DỤC LỚN NHẤT MIỀN TRUNG Huế không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính của kinh thành, những di sản văn hóa thế giới hay dòng sông Hương thơ mộng, mà còn là một trung tâm giáo dục – đào tạo hàng đầu của cả nước. Trong đó, Đại học Huế đóng vai trò là “đầu tàu” trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước. 1. Đại học Huế – Hệ thống đại học vùng đa ngành Được thành lập từ năm 1957, Đại học Huế hiện là một hệ thống đại học vùng đa ngành, gồm nhiều trường thành viên, khoa trực thuộc và đơn vị nghiên cứu. Với phương châm “Đào tạo – Nghiên cứu – Phục vụ cộng đồng”, Đại học Huế luôn nằm trong nhóm những cơ sở giáo dục hàng đầu Việt Nam, nhiều năm liền được xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng đại học châu Á. Địa chỉ trụ sở chính: Số 03 Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. 2. Các trường thành viên Trường Đại học Khoa học Đào tạo các ngành khoa học tự nhiên, xã ...
Xem thêm »

Phim Truyền Hình Việt Nam Năm 2025: Xu Hướng & Những Bộ Phim Đáng Mong Chờ

Hình ảnh
 Phim truyền hình Việt Nam luôn là món ăn tinh thần không thể thiếu của khán giả. Bước sang năm 2025, dòng phim này tiếp tục có những đổi mới đột phá, từ nội dung đến cách thể hiện. Vậy năm nay phim truyền hình Việt Nam có gì đáng mong đợi? Cùng khám phá ngay nhé! 🎥 Xu Hướng Phim Truyền Hình Việt Nam 2025 Năm 2025 đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong làng phim truyền hình Việt, với nhiều xu hướng mới mẻ, hấp dẫn: 1️⃣ Đề Tài Đa Dạng, Hiện Đại Hơn 📌 Phim gia đình vẫn là “át chủ bài” Những bộ phim khai thác tình cảm gia đình, mâu thuẫn giữa các thế hệ hay cuộc sống hôn nhân hiện đại tiếp tục được khán giả yêu thích. Điển hình là các bộ phim của VTV như “Gia Đình Là Số 1 – Bản Việt 2025” , hay “Sống Chung Với Mẹ Chồng 2” . 📌 Phim trinh thám, tâm lý tội phạm lên ngôi Xu hướng phim Việt năm nay sẽ có nhiều bộ phim điều tra phá án gay cấn như “Hồ Sơ Bí Ẩn” hay “Tội Ác Bóng Đêm” . Nội dung khai thác các vụ án có thật, đánh vào tâm lý nhân vật sẽ tạo sức hút lớn. 📌...
Xem thêm »