Phân tích tác phẩm “Chữ người tử tù” – Nguyễn Tuân

Phân tích tác phẩm “Chữ người tử tù” – Nguyễn Tuân

Nguyễn Tuân – người nghệ sĩ suốt đời “đi tìm cái đẹp” – đã để lại cho văn học Việt Nam nhiều tác phẩm đặc sắc, trong đó Chữ người tử tù (trích tập truyện Vang bóng một thời, 1940) là một kiệt tác tiêu biểu trước Cách mạng tháng Tám 1945. Tác phẩm không chỉ là bức chân dung nghệ thuật về một con người tài hoa, khí phách mà còn là lời ca ngợi vẻ đẹp của thiên lương, của tình người và của nghệ thuật trong hoàn cảnh nghiệt ngã nhất.

1. Tình huống truyện độc đáo – “cuộc gặp gỡ giữa tử tù và quản ngục”

Điểm trước tiên khiến Chữ người tử tù trở nên ấn tượng là tình huống truyện “xưa nay chưa từng có”: cuộc gặp gỡ giữa một tử tù – Huấn Cao – và viên quản ngục. Huấn Cao là thủ lĩnh khởi nghĩa bị kết án tử hình, nổi tiếng khắp vùng bởi tài viết chữ “đẹp lắm, vuông lắm” và nhân cách thanh cao. Viên quản ngục lại là kẻ đứng ở phía đối lập – đại diện cho quyền lực nhà tù phong kiến – nhưng trong sâu thẳm, ông là người yêu cái đẹp, ngưỡng mộ tài năng và nhân cách Huấn Cao.

Tình huống ấy tạo nên một nghịch lý: hai con người ở hai chiến tuyến, một bên là người sắp bước ra pháp trường, một bên là người nắm quyền sinh sát, nhưng họ lại tìm thấy nhau ở tình yêu dành cho cái đẹp và sự đồng điệu tâm hồn. Nghịch lý này vừa làm tăng kịch tính cho câu chuyện, vừa mở ra chiều sâu nhân văn: ở đâu có cái đẹp và cái thiện, ở đó con người sẽ tìm đến nhau.

2. Hình tượng Huấn Cao – tài hoa, khí phách và thiên lương

Nguyễn Tuân khắc họa Huấn Cao trước hết như một con người khí phách. Dù trong cảnh ngục tù, ông vẫn ung dung, bình thản, thậm chí khinh bỉ bọn tiểu lại. Ông thẳng thừng nói: “Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây nữa” – câu nói toát lên khí chất của một người không chịu khuất phục cường quyền.

Huấn Cao còn là nghệ sĩ tài hoa. Nét chữ của ông không chỉ đẹp về hình thức mà còn là kết tinh của nhân cách và khí phách. Chữ ông trở thành biểu tượng của cái đẹp, cái cao quý, là thứ mà bao người mơ ước nhưng không dễ gì có được.

Trên hết, Huấn Cao là người có thiên lương sáng ngời. Ông không bán chữ để cầu lợi, cũng không ban chữ cho kẻ bất xứng. Chỉ khi nhận ra tấm lòng chân thành, sự trân trọng cái đẹp và nhân cách lương thiện của viên quản ngục, Huấn Cao mới cảm động đồng ý cho chữ. Lời khuyên cuối cùng ông để lại – “Ở đây khó giữ thiên lương cho lành vững...” – vừa là sự trân trọng, vừa là nỗi xót xa cho những tâm hồn cao quý phải sống trong môi trường tăm tối.

3. Viên quản ngục – “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa bản đàn hỗn loạn”

Giữa chốn ngục tù đầy tội ác, viên quản ngục là một nhân vật đặc biệt. Ông giữ được tấm lòng yêu cái đẹp và trọng người tài. Dù biết Huấn Cao là tử tù, ông vẫn âm thầm biệt đãi, tìm cách bảo vệ, chờ cơ hội xin chữ. Niềm khát khao ấy không nhằm khoe mẽ quyền lực hay danh lợi, mà xuất phát từ sự tôn thờ cái đẹp, mong giữ một báu vật tinh thần.

Nguyễn Tuân gọi nhân vật này là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa bản đàn hỗn loạn” – một hình ảnh giàu tính biểu tượng: trong môi trường ô uế, vẫn có những tâm hồn thanh sạch, biết sống vì cái đẹp và cái thiện.

4. Cảnh cho chữ – “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”

Cao trào của truyện chính là cảnh cho chữ – một sáng tạo độc đáo của Nguyễn Tuân cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Không gian diễn ra cảnh này là buồng giam chật hẹp, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián – nơi vốn chỉ gắn với bóng tối, cái ác, sự bẩn thỉu. Thế nhưng, trong không gian ấy lại hiện lên ánh sáng của bó đuốc, mùi thơm của mực, những nét chữ tài hoa đang dần thành hình. Một bên là tử tù đường hoàng vung bút, một bên là viên quản ngục và thầy thơ lại run run bưng chậu mực, cúi đầu như kẻ học trò trước bậc thầy.

Sự đối lập này tạo nên một nghịch cảnh thấm đẫm chất lãng mạn: cái đẹp và ánh sáng đã chiến thắng bóng tối và sự tàn bạo. Huấn Cao – dù sắp chết – vẫn ở vị thế chủ thể sáng tạo, còn viên quản ngục – người cầm quyền – lại trở thành kẻ tiếp nhận, ngưỡng mộ. Cảnh này không chỉ đẹp về hình ảnh mà còn giàu ý nghĩa biểu tượng: cái đẹp bất tử, vượt lên trên mọi giới hạn về không gian, thời gian và quyền lực.

5. Giá trị nội dung và nghệ thuật

Về nội dung, Chữ người tử tù ca ngợi vẻ đẹp của con người tài hoa, khí phách, trọng thiên lương; khẳng định sức mạnh cảm hóa của cái đẹp và tình người; thể hiện niềm tin rằng ở bất cứ hoàn cảnh nào, ánh sáng của cái đẹp và cái thiện vẫn có thể tỏa sáng.

Về nghệ thuật, truyện thể hiện rõ phong cách Nguyễn Tuân: xây dựng tình huống độc đáo, miêu tả nhân vật bằng bút pháp tài hoa, ngôn ngữ giàu tính tạo hình, sử dụng những đối lập nghệ thuật để tôn vinh cái đẹp. Cảnh cho chữ là minh chứng tiêu biểu cho tài năng miêu tả và cảm hứng lãng mạn của ông.

6. Kết luận

Chữ người tử tù không chỉ là câu chuyện về một tử tù tài hoa và một viên quản ngục yêu cái đẹp. Đó còn là một bản tuyên ngôn nghệ thuật của Nguyễn Tuân: Cái đẹp gắn liền với cái thiện, và chỉ dành cho những tâm hồn xứng đáng. Truyện để lại ấn tượng sâu đậm bởi niềm tin lạc quan vào sức sống bất diệt của cái đẹp – dù ở nơi tăm tối nhất, nó vẫn tỏa sáng, nâng đỡ con người và làm cho cuộc đời bớt khắc nghiệt.

Phân tích tác phẩm “Chữ người tử tù” – Nguyễn Tuân, Ngữ văn lớp 10, tập 1

Soạn bài: Thiên Di

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985

🧧  BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985 (CHUẨN GIẢI NGHĨA) 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi Sinh năm 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân Sinh năm 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu Sinh năm 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất Sinh năm 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi Sinh năm 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý Sinh năm 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu Sinh năm 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần Sinh năm 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão Sinh năm 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn Sinh năm 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ Sinh năm 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổ...
Xem thêm »

Bảng Tử Vi Số Mệnh từ năm 1955 đến 2000

🧧 BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1990 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổi Bính Ngọ 1966 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) 🐐 Dê 13 Tử Vi Tuổi Đinh Mùi 1967 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) ...
Xem thêm »

Soạn bài “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh

Hình ảnh
Soạn bài  “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh I. Mở bài Giới thiệu tác giả và tác phẩm : Bảo Ninh (tên khai sinh Hoàng Ấu Phương, sinh năm 1952, quê Quảng Bình) là nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ông từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ, trực tiếp trải qua nhiều mất mát, đau thương, và những trải nghiệm đó đã trở thành chất liệu cho sáng tác. “Nỗi buồn chiến tranh” là tiểu thuyết xuất bản năm 1991, gây tiếng vang lớn bởi cách nhìn mới mẻ, chân thực và sâu sắc về chiến tranh, khác hẳn lối viết lý tưởng hóa trước đây. Giới thiệu trích đoạn : Đoạn trích trong sách giáo khoa tập trung khắc họa nhân vật Kiên – người lính trở về sau chiến tranh, sống trong vòng xoáy của ký ức, nỗi ám ảnh và sự day dứt không nguôi. Dẫn dắt vấn đề : Tác phẩm không chỉ kể câu chuyện cá nhân, mà còn mở ra những suy ngẫm rộng lớn về thân phận con người, về hậu quả của chiến tranh và giá trị của hòa bình. II. Thân bài 1. Nội dung và chủ đề chính Khái niệm “nỗi b...
Xem thêm »

Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh

Hình ảnh
Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh Mở bài Chiến tranh luôn để lại những dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam, đặc biệt là giai đoạn sau 1975 – khi đất nước hòa bình nhưng những vết thương lòng của con người vẫn chưa kịp liền sẹo. Nếu như trước đây, hình ảnh người lính thường được khắc họa qua lăng kính lãng mạn, hào hùng, thì đến thời kỳ đổi mới, nhiều tác giả đã mạnh dạn tiếp cận chiến tranh từ góc nhìn bi kịch, đời thường, nhấn mạnh những tổn thương mà nó gây ra. Bảo Ninh – một cựu binh từng trực tiếp tham gia chiến trường – đã mang đến cho văn học một tiếng nói mới mẻ và chân thực qua tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” . Trích đoạn trong SGK Ngữ văn 12, tập 1 không chỉ là một bức tranh hiện thực mà còn là một bản độc tấu đầy ám ảnh về ký ức, nỗi đau và thân phận con người sau chiến tranh. Thân bài 1. Tác giả và tác phẩm Bảo Ninh (Hoàng Ấu Phương) sinh năm 1952 tại Quảng Bình, từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ. Những trải nghiệm sinh tử ấy trở thà...
Xem thêm »

Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi - Nguyễn Quang Thiều

Hình ảnh
Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với giọng văn giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và luôn gắn bó với những kỷ niệm làng quê. Tác phẩm Bầy chim chìa vôi là một minh chứng rõ rệt cho điều đó. Qua hình ảnh bầy chim gắn bó với những buổi chiều tuổi thơ, nhà văn đã khắc họa chân dung một cái “tôi” giàu yêu thương, nhạy cảm và đầy hoài niệm. Trước hết, nhân vật “tôi” hiện lên với tình yêu tuổi thơ trong sáng và gắn bó sâu nặng với thiên nhiên . Bầy chim chìa vôi trong truyện không chỉ là một loài chim bình dị nơi làng quê mà đã trở thành bạn đồng hành thân thiết của tuổi thơ nhân vật. Chúng xuất hiện cùng những buổi chiều mênh mang, trong tiếng gọi tha thiết của đồng nội, trong khung cảnh yên ả của làng quê. Khi quan sát bầy chim, nhân vật “tôi” không chỉ thấy những cánh chim bay mà còn thấy cả nhịp sống của quê hương, hơi thở của đất trời. Điều đó cho thấy một...
Xem thêm »

Bài văn Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng

Hình ảnh
Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng Trong nền văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945, Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là “ông vua phóng sự đất Bắc” với giọng văn trào phúng sắc sảo, lột tả bản chất giả dối và lố bịch của xã hội đương thời. Số đỏ – kiệt tác của ông – là bức tranh biếm họa toàn cảnh xã hội tư sản thành thị Việt Nam thời thuộc địa. Trong đó, đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là một trong những chương đặc sắc nhất, kết tinh tài năng trào phúng bậc thầy của nhà văn, đồng thời bộc lộ rõ giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán sâu sắc. Đoạn trích xuất hiện ở phần cuối tác phẩm, khi nhân vật chính Xuân Tóc Đỏ – từ một kẻ mồ côi, lang thang, sống bằng nghề lừa đảo – đã liên tiếp gặp những tình huống may mắn, được giới thượng lưu săn đón và tôn vinh. Trong một lần tình cờ, Xuân gây ra cái chết của tên mật thám Tây Xanh. Đúng vào lúc phong trào “cứu quốc” đang rầm rộ, sự kiện ấy lập tức được báo chí và giới “quý tộc” Âu hóa thổi...
Xem thêm »

Hệ Thống Các Trường Đại Học Tại Huế - Trung Tâm Giáo Dục Lớn Nhất Miền Trung

Hình ảnh
HỆ THỐNG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI HUẾ – TRUNG TÂM GIÁO DỤC LỚN NHẤT MIỀN TRUNG Huế không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính của kinh thành, những di sản văn hóa thế giới hay dòng sông Hương thơ mộng, mà còn là một trung tâm giáo dục – đào tạo hàng đầu của cả nước. Trong đó, Đại học Huế đóng vai trò là “đầu tàu” trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước. 1. Đại học Huế – Hệ thống đại học vùng đa ngành Được thành lập từ năm 1957, Đại học Huế hiện là một hệ thống đại học vùng đa ngành, gồm nhiều trường thành viên, khoa trực thuộc và đơn vị nghiên cứu. Với phương châm “Đào tạo – Nghiên cứu – Phục vụ cộng đồng”, Đại học Huế luôn nằm trong nhóm những cơ sở giáo dục hàng đầu Việt Nam, nhiều năm liền được xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng đại học châu Á. Địa chỉ trụ sở chính: Số 03 Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. 2. Các trường thành viên Trường Đại học Khoa học Đào tạo các ngành khoa học tự nhiên, xã ...
Xem thêm »

Thực Hành Tiếng Việt: Con người đã làm gì với tự nhiên?

Hình ảnh
Con người đã làm gì với tự nhiên? Tự nhiên là cái nôi của sự sống, là người mẹ bao dung nuôi dưỡng mọi loài trên Trái Đất. Từ thuở sơ khai, con người đã hòa mình vào thiên nhiên, dựa vào rừng để lấy gỗ, nhờ sông để lấy nước, nhờ đất đai để canh tác, nhờ bầu khí quyển để hít thở và tồn tại. Nhưng trớ trêu thay, khi khoa học – kỹ thuật phát triển, con người không chỉ biết khai thác mà còn bắt đầu “bóc lột” thiên nhiên đến kiệt quệ. Câu hỏi “Con người đã làm gì với tự nhiên?” không chỉ là một sự truy vấn mang tính đạo đức, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho thực tại đầy đáng lo ngại hôm nay. Trước hết, con người đã khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát. Những cánh rừng nguyên sinh bị chặt trụi để lấy gỗ và mở rộng đất canh tác, dẫn tới xói mòn đất, mất cân bằng sinh thái. Nguồn khoáng sản bị đào bới liên tục, nhiều nơi biến thành những hố sâu, đồi trọc, hoang mạc. Dòng sông – mạch máu của sự sống – bị chặn dòng, bị hút cạn hoặc bị ô nhiễm nặng nề vì nước thải ...
Xem thêm »

Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì?

Hình ảnh
Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì? Giới thiệu Trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam, có một công trình vừa mang giá trị lịch sử lâu đời, vừa là biểu tượng bất diệt của truyền thống hiếu học: Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Nằm giữa lòng Hà Nội ngàn năm văn hiến, nơi đây không chỉ được biết đến là “quốc tử giám” – ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam – mà còn là một quần thể kiến trúc cổ kính, gắn liền với những câu chuyện về khoa cử, hiền tài và nền giáo dục Nho học của đất nước. Vậy di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám có gì đặc biệt mà hàng thế kỷ qua vẫn thu hút bao thế hệ học giả, học sinh và du khách khắp nơi tìm đến? Lịch sử hình thành – dấu mốc của nền giáo dục Việt Nam Văn Miếu được xây dựng vào năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, ban đầu là nơi thờ Khổng Tử và các bậc hiền triết của Nho giáo. Sáu năm sau, năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho thành lập Quốc Tử Giám ngay bên cạnh Văn Miếu. Đây được coi là trường đại học đầu t...
Xem thêm »