Phân tích tác phẩm “Tản Viên Từ Phán Sự Lục” của Nguyễn Dữ

Phân tích tác phẩm “Tản Viên Từ Phán Sự Lục” của Nguyễn Dữ

1. Mở đầu

Văn học trung đại Việt Nam, bên cạnh những tác phẩm sử thi, những bài thơ trữ tình chan chứa cảm xúc, còn có một mảng truyện truyền kì đặc sắc, kết hợp giữa hiện thực và yếu tố kì ảo, phản ánh sâu sắc tâm hồn, niềm tin, và đạo lý của dân tộc. Trong số đó, Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ được coi là đỉnh cao. Truyện Tản Viên Từ Phán Sự Lục (Chuyện chức phán sự đền Tản Viên) là một minh chứng tiêu biểu cho tài năng của Nguyễn Dữ, vừa có giá trị nghệ thuật đặc sắc, vừa chứa đựng bài học nhân sinh sâu sắc về công lý, chính nghĩa và lòng quả cảm.

2. Khái quát về tác giả và tác phẩm

Nguyễn Dữ sống vào khoảng thế kỉ XVI – thời kì xã hội phong kiến Việt Nam rơi vào khủng hoảng, đạo đức suy đồi, chiến tranh liên miên. Là học trò của Tuyết Giang phu tử Nguyễn Bỉnh Khiêm, ông nổi tiếng thông minh, hiểu biết sâu rộng. Sau khi ra làm quan một năm, Nguyễn Dữ cáo quan về ở ẩn, chuyên tâm trước tác.

Tản Viên Từ Phán Sự Lục thuộc Truyền kì mạn lục – một tập truyện viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, dựa trên các truyền thuyết dân gian, sự kiện lịch sử, hoặc giai thoại đương thời. Tác phẩm khai thác hình tượng Sơn Tinh – vị thần núi Tản Viên – kết hợp với câu chuyện về một nhân vật chính trực tên Ngô Tử Văn, để gửi gắm quan niệm “chính thắng tà”, “thiện thắng ác”.

3. Phân tích nội dung

3.1. Hình tượng Ngô Tử Văn – người cương trực, quả cảm

Ngay từ những dòng đầu, tác giả đã giới thiệu Tử Văn là “người khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không thể chịu được”. Đó không chỉ là lời kể mà còn là sự khắc hoạ tính cách qua hành động: khi biết có tên hung thần chiếm đền làm hại dân lành, Tử Văn đã thẳng tay đốt đền.

Hành động “đốt đền” trong bối cảnh tín ngưỡng dân gian không chỉ là hành vi liều lĩnh mà còn là một lựa chọn đầy ý thức, thể hiện sự quyết đoán và dũng cảm. Đây là lời tuyên chiến với cái ác, dù biết trước sẽ bị trả thù. Đáng chú ý, khi hồn ma tên tướng giặc hiện về đe doạ, Tử Văn vẫn “ngồi ngất ngưởng, không thèm chấp”, bộc lộ khí phách bất khuất.

3.2. Cuộc đối đầu chính – tà gay gắt và nhiều thử thách

Nguyễn Dữ xây dựng xung đột giữa Tử Văn và hồn ma tướng giặc ở ba cấp độ:

  1. Trần thế: Hồn ma đe doạ trực tiếp, nhưng Tử Văn không sợ.

  2. Trên đường xuống âm phủ: Lời qua tiếng lại, mỗi bên giữ lập trường; kẻ ác dùng lý lẽ gian trá, người ngay giữ thái độ kiên định.

  3. Minh ti (địa phủ): Cao trào của câu chuyện – tên giặc vu cáo trắng trợn trước Diêm Vương.

Sự xuất hiện của thần Tản Viên trong vai trò nhân chứng không chỉ gỡ tội cho Tử Văn mà còn khẳng định: chính nghĩa luôn được bảo vệ, và công lý sẽ đứng về phía người ngay. Kết thúc, Tử Văn không chỉ được minh oan mà còn được giao chức “phán sự đền Tản Viên”, tiếp tục sứ mệnh trừ hại cho dân.

3.3. Thông điệp và giá trị tư tưởng

Truyện gửi gắm nhiều lớp ý nghĩa:

  • Ca ngợi tinh thần chính trực, dám hành động vì cộng đồng: Tử Văn là mẫu người lý tưởng – dũng cảm, không cúi đầu trước thế lực tà ác.

  • Lên án tội ác của giặc ngoại xâm: Tướng giặc Minh chết vẫn tác oai tác quái, tượng trưng cho hiểm họa và sự tàn bạo của giặc.

  • Niềm tin vào công lý: Chính – tà phân minh, kẻ ác bị trừng trị, người ngay được bảo vệ và trọng dụng.

  • Quan niệm đạo lý truyền thống: “Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo”.

4. Giá trị nghệ thuật

4.1. Kết hợp yếu tố kì ảo và hiện thực

  • Kì ảo: Ma quỷ hiện hình, kiện cáo dưới âm phủ, Diêm Vương, thần Tản Viên – tạo màu sắc huyền bí, hấp dẫn.

  • Hiện thực: Hình ảnh tên giặc Minh tàn ác, nỗi khổ của dân, tính cách cương trực của Tử Văn – phản ánh xã hội đương thời.

4.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

  • Khắc họa Tử Văn qua hành động, lời nói, thái độ – tạo hình tượng rõ nét, dễ ghi nhớ.

  • Đối lập tính cách giữa Tử Văn và hồn ma tướng giặc – làm nổi bật mâu thuẫn chính – tà.

4.3. Kết cấu chặt chẽ, giàu kịch tính

  • Mở đầu giới thiệu nhân vật → Xung đột cao trào → Giải quyết, kết thúc có hậu.

  • Cách dẫn dắt câu chuyện theo trình tự logic, tăng dần kịch tính và lôi cuốn.

5. Kết luận

Tản Viên Từ Phán Sự Lục không chỉ là một câu chuyện kì ảo mang tính giải trí, mà còn là tác phẩm văn học giàu giá trị nhân văn. Qua hình tượng Ngô Tử Văn, Nguyễn Dữ ca ngợi người dám đứng lên vì công lý, khẳng định sức mạnh của chính nghĩa trước cái ác. Đồng thời, truyện cho thấy tài năng của tác giả trong việc kết hợp hiện thực với yếu tố kì ảo, tạo nên một áng văn vừa hấp dẫn vừa sâu sắc.

Từ câu chuyện của Ngô Tử Văn, người đọc hôm nay vẫn có thể tìm thấy bài học sống còn: muốn xã hội công bằng, cần có những con người dám đối diện với cái ác, kiên quyết hành động vì lợi ích chung, và niềm tin rằng lẽ phải, dù muộn, vẫn sẽ chiến thắng.

Phân tích tác phẩm “Tản Viên Từ Phán Sự Lục” của Nguyễn Dữ , Ngữ Văn Lớp 10, tập 1

Soạn bài: Thiên Di

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985

🧧  BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985 (CHUẨN GIẢI NGHĨA) 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi Sinh năm 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân Sinh năm 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu Sinh năm 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất Sinh năm 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi Sinh năm 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý Sinh năm 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu Sinh năm 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần Sinh năm 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão Sinh năm 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn Sinh năm 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ Sinh năm 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổ...
Xem thêm »

Bảng Tử Vi Số Mệnh từ năm 1955 đến 2000

🧧 BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1990 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổi Bính Ngọ 1966 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) 🐐 Dê 13 Tử Vi Tuổi Đinh Mùi 1967 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) ...
Xem thêm »

Soạn bài “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh

Hình ảnh
Soạn bài  “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh I. Mở bài Giới thiệu tác giả và tác phẩm : Bảo Ninh (tên khai sinh Hoàng Ấu Phương, sinh năm 1952, quê Quảng Bình) là nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ông từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ, trực tiếp trải qua nhiều mất mát, đau thương, và những trải nghiệm đó đã trở thành chất liệu cho sáng tác. “Nỗi buồn chiến tranh” là tiểu thuyết xuất bản năm 1991, gây tiếng vang lớn bởi cách nhìn mới mẻ, chân thực và sâu sắc về chiến tranh, khác hẳn lối viết lý tưởng hóa trước đây. Giới thiệu trích đoạn : Đoạn trích trong sách giáo khoa tập trung khắc họa nhân vật Kiên – người lính trở về sau chiến tranh, sống trong vòng xoáy của ký ức, nỗi ám ảnh và sự day dứt không nguôi. Dẫn dắt vấn đề : Tác phẩm không chỉ kể câu chuyện cá nhân, mà còn mở ra những suy ngẫm rộng lớn về thân phận con người, về hậu quả của chiến tranh và giá trị của hòa bình. II. Thân bài 1. Nội dung và chủ đề chính Khái niệm “nỗi b...
Xem thêm »

Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh

Hình ảnh
Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh Mở bài Chiến tranh luôn để lại những dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam, đặc biệt là giai đoạn sau 1975 – khi đất nước hòa bình nhưng những vết thương lòng của con người vẫn chưa kịp liền sẹo. Nếu như trước đây, hình ảnh người lính thường được khắc họa qua lăng kính lãng mạn, hào hùng, thì đến thời kỳ đổi mới, nhiều tác giả đã mạnh dạn tiếp cận chiến tranh từ góc nhìn bi kịch, đời thường, nhấn mạnh những tổn thương mà nó gây ra. Bảo Ninh – một cựu binh từng trực tiếp tham gia chiến trường – đã mang đến cho văn học một tiếng nói mới mẻ và chân thực qua tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” . Trích đoạn trong SGK Ngữ văn 12, tập 1 không chỉ là một bức tranh hiện thực mà còn là một bản độc tấu đầy ám ảnh về ký ức, nỗi đau và thân phận con người sau chiến tranh. Thân bài 1. Tác giả và tác phẩm Bảo Ninh (Hoàng Ấu Phương) sinh năm 1952 tại Quảng Bình, từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ. Những trải nghiệm sinh tử ấy trở thà...
Xem thêm »

Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi - Nguyễn Quang Thiều

Hình ảnh
Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với giọng văn giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và luôn gắn bó với những kỷ niệm làng quê. Tác phẩm Bầy chim chìa vôi là một minh chứng rõ rệt cho điều đó. Qua hình ảnh bầy chim gắn bó với những buổi chiều tuổi thơ, nhà văn đã khắc họa chân dung một cái “tôi” giàu yêu thương, nhạy cảm và đầy hoài niệm. Trước hết, nhân vật “tôi” hiện lên với tình yêu tuổi thơ trong sáng và gắn bó sâu nặng với thiên nhiên . Bầy chim chìa vôi trong truyện không chỉ là một loài chim bình dị nơi làng quê mà đã trở thành bạn đồng hành thân thiết của tuổi thơ nhân vật. Chúng xuất hiện cùng những buổi chiều mênh mang, trong tiếng gọi tha thiết của đồng nội, trong khung cảnh yên ả của làng quê. Khi quan sát bầy chim, nhân vật “tôi” không chỉ thấy những cánh chim bay mà còn thấy cả nhịp sống của quê hương, hơi thở của đất trời. Điều đó cho thấy một...
Xem thêm »

Bài văn Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng

Hình ảnh
Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng Trong nền văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945, Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là “ông vua phóng sự đất Bắc” với giọng văn trào phúng sắc sảo, lột tả bản chất giả dối và lố bịch của xã hội đương thời. Số đỏ – kiệt tác của ông – là bức tranh biếm họa toàn cảnh xã hội tư sản thành thị Việt Nam thời thuộc địa. Trong đó, đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là một trong những chương đặc sắc nhất, kết tinh tài năng trào phúng bậc thầy của nhà văn, đồng thời bộc lộ rõ giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán sâu sắc. Đoạn trích xuất hiện ở phần cuối tác phẩm, khi nhân vật chính Xuân Tóc Đỏ – từ một kẻ mồ côi, lang thang, sống bằng nghề lừa đảo – đã liên tiếp gặp những tình huống may mắn, được giới thượng lưu săn đón và tôn vinh. Trong một lần tình cờ, Xuân gây ra cái chết của tên mật thám Tây Xanh. Đúng vào lúc phong trào “cứu quốc” đang rầm rộ, sự kiện ấy lập tức được báo chí và giới “quý tộc” Âu hóa thổi...
Xem thêm »

Hệ Thống Các Trường Đại Học Tại Huế - Trung Tâm Giáo Dục Lớn Nhất Miền Trung

Hình ảnh
HỆ THỐNG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI HUẾ – TRUNG TÂM GIÁO DỤC LỚN NHẤT MIỀN TRUNG Huế không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính của kinh thành, những di sản văn hóa thế giới hay dòng sông Hương thơ mộng, mà còn là một trung tâm giáo dục – đào tạo hàng đầu của cả nước. Trong đó, Đại học Huế đóng vai trò là “đầu tàu” trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước. 1. Đại học Huế – Hệ thống đại học vùng đa ngành Được thành lập từ năm 1957, Đại học Huế hiện là một hệ thống đại học vùng đa ngành, gồm nhiều trường thành viên, khoa trực thuộc và đơn vị nghiên cứu. Với phương châm “Đào tạo – Nghiên cứu – Phục vụ cộng đồng”, Đại học Huế luôn nằm trong nhóm những cơ sở giáo dục hàng đầu Việt Nam, nhiều năm liền được xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng đại học châu Á. Địa chỉ trụ sở chính: Số 03 Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. 2. Các trường thành viên Trường Đại học Khoa học Đào tạo các ngành khoa học tự nhiên, xã ...
Xem thêm »

Thực Hành Tiếng Việt: Con người đã làm gì với tự nhiên?

Hình ảnh
Con người đã làm gì với tự nhiên? Tự nhiên là cái nôi của sự sống, là người mẹ bao dung nuôi dưỡng mọi loài trên Trái Đất. Từ thuở sơ khai, con người đã hòa mình vào thiên nhiên, dựa vào rừng để lấy gỗ, nhờ sông để lấy nước, nhờ đất đai để canh tác, nhờ bầu khí quyển để hít thở và tồn tại. Nhưng trớ trêu thay, khi khoa học – kỹ thuật phát triển, con người không chỉ biết khai thác mà còn bắt đầu “bóc lột” thiên nhiên đến kiệt quệ. Câu hỏi “Con người đã làm gì với tự nhiên?” không chỉ là một sự truy vấn mang tính đạo đức, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho thực tại đầy đáng lo ngại hôm nay. Trước hết, con người đã khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát. Những cánh rừng nguyên sinh bị chặt trụi để lấy gỗ và mở rộng đất canh tác, dẫn tới xói mòn đất, mất cân bằng sinh thái. Nguồn khoáng sản bị đào bới liên tục, nhiều nơi biến thành những hố sâu, đồi trọc, hoang mạc. Dòng sông – mạch máu của sự sống – bị chặn dòng, bị hút cạn hoặc bị ô nhiễm nặng nề vì nước thải ...
Xem thêm »

Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì?

Hình ảnh
Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì? Giới thiệu Trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam, có một công trình vừa mang giá trị lịch sử lâu đời, vừa là biểu tượng bất diệt của truyền thống hiếu học: Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Nằm giữa lòng Hà Nội ngàn năm văn hiến, nơi đây không chỉ được biết đến là “quốc tử giám” – ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam – mà còn là một quần thể kiến trúc cổ kính, gắn liền với những câu chuyện về khoa cử, hiền tài và nền giáo dục Nho học của đất nước. Vậy di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám có gì đặc biệt mà hàng thế kỷ qua vẫn thu hút bao thế hệ học giả, học sinh và du khách khắp nơi tìm đến? Lịch sử hình thành – dấu mốc của nền giáo dục Việt Nam Văn Miếu được xây dựng vào năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, ban đầu là nơi thờ Khổng Tử và các bậc hiền triết của Nho giáo. Sáu năm sau, năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho thành lập Quốc Tử Giám ngay bên cạnh Văn Miếu. Đây được coi là trường đại học đầu t...
Xem thêm »