Soạn bài: Ngọc Nữ về tay chân chủ (Khuyết danh)

Soạn bài: Ngọc Nữ về tay chân chủ (Khuyết danh)

1. Giới thiệu tác phẩm

  • Xuất xứ: Văn bản trích từ Thánh Tông di thảo – một tập truyện chữ Hán gồm 19 tác phẩm. Tập sách mang đặc điểm của thể loại truyền kì, thường kể về những câu chuyện có yếu tố kì ảo, hoang đường nhưng qua đó gửi gắm tư tưởng, đạo lí và những vấn đề nhân sinh sâu sắc.

  • Tác giả: Khuyết danh. Có giả thuyết cho rằng Thánh Tông di thảo do vua Lê Thánh Tông sáng tác, song điều này vẫn còn tranh luận.

  • Thể loại: Truyện truyền kì.

  • Phương thức biểu đạt: Tự sự là chủ đạo, kết hợp với miêu tả và bình luận.

2. Bố cục văn bản

  • Phần 1: Giới thiệu sự kiện Ngọc Hoàng mở lầu Đãi Phượng để kén rể cho công chúa.

  • Phần 2: Sơn thần và Thủy thần lần lượt thể hiện tài năng trước Ngọc Hoàng.

  • Phần 3: Kết thúc cuộc kén rể, Ngọc Hoàng đưa ra quyết định lựa chọn.

3. Phân tích chi tiết

a. Đặc điểm nghệ thuật của truyện truyền kì

  • Cốt truyện: Mang dáng dấp truyện dân gian, có mở đầu, cao trào và kết thúc rõ ràng, dễ theo dõi.

  • Nhân vật: Không phải con người bình thường mà là những vị thần: Sơn thần, Thủy thần, Ngọc Hoàng, công chúa Ngọc Tỷ. Họ đại diện cho sức mạnh thiên nhiên, đồng thời cũng là biểu tượng của kiểu người trong đời sống xã hội.

  • Không gian – thời gian: Cảnh kén rể được đặt trên tiên giới, huyền ảo, kì bí – nơi thời gian dường như không đo đếm được.

  • Lời kể chuyện: Ngôi thứ ba, điểm nhìn toàn tri, có thể bao quát toàn bộ sự việc và nhân vật, đồng thời xen kẽ lời bình phẩm kín đáo.

  • Ngôn ngữ nhân vật: Sử dụng nhiều điển tích, hình ảnh ước lệ, làm cho câu chuyện vừa có nét trang trọng, vừa đậm màu sắc kì ảo.

b. Tình huống truyện

  • Sơn thần: Vung tay, biến cả cung điện thành núi non hùng vĩ, khoe khoang sức mạnh to lớn của mình.

  • Thủy thần: Thè lưỡi, khiến muôn ngõ muôn nhà biến thành biển cả mênh mông, chứng tỏ quyền lực vô biên.

  • Họ thể hiện sức mạnh thiên nhiên siêu phàm nhưng lại thiếu sự khiêm nhường, tự phụ, khoe mẽ.

  • Ngọc Hoàng không chọn họ, bởi sự kiêu ngạo và hư danh không thể làm chỗ dựa cho hạnh phúc, càng không phải nền tảng để trị quốc an dân.

c. Giá trị nội dung

  • Truyện gửi gắm quan điểm: Tài năng không thể tách rời đạo đức. Người có sức mạnh mà chỉ biết khoe khoang, tự cao thì cũng vô dụng, thậm chí gây nguy hại.

  • Qua lời chê trách của Ngọc Hoàng: “Một gáo nước đã khoe nhiều, một nắm đất đã khoe lớn”, tác giả mỉa mai kiểu người nhỏ bé nhưng lại thích phô trương.

  • Đồng thời, tác phẩm cũng nhắc nhở về trách nhiệm của người lãnh đạo. Chọn lựa nhân tài là việc hệ trọng, nếu chọn sai người, hậu quả sẽ khôn lường.

  • Truyện đề cao những giá trị bền vững: khiêm nhường, phẩm chất đạo đức, sự xứng đáng, hơn là những màn khoe mẽ nhất thời.

d. Giá trị nghệ thuật

  • Xây dựng tình huống bất ngờ, hấp dẫn: hai vị thần tưởng chừng có sức mạnh vô biên nhưng cuối cùng đều thất bại.

  • Yếu tố kì ảo hòa quyện với chất triết lí, khiến tác phẩm vừa hấp dẫn, vừa có chiều sâu tư tưởng.

  • Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu chất ẩn dụ, khơi gợi sự liên tưởng phong phú nơi người đọc.

4. Ý nghĩa và thông điệp

  • Truyện dạy chúng ta một bài học: Con người cần có đức hơn có tài. Tài năng chỉ thật sự có giá trị khi được đặt trên nền tảng đạo đức, khiêm nhường và biết cống hiến.

  • Đồng thời, truyện cũng nhắc nhở về sự tỉnh táo trong việc nhìn nhận, đánh giá người khác. Một nhà lãnh đạo phải sáng suốt chọn đúng người, đặt niềm tin đúng chỗ thì mới giữ được sự ổn định và phát triển lâu dài.

  • Đây còn là một lời răn về nhân sinh: đừng quá phô trương, tự phụ về chút tài năng nhỏ bé. Chỉ những ai biết rèn luyện đức hạnh, sống chân thành và khiêm nhường mới được trọng dụng và yêu mến.

5. Tóm tắt văn bản

Công chúa Ngọc Tỷ đến tuổi cập kê, Ngọc Hoàng mở lầu Đãi Phượng để chọn chồng. Sơn thần và Thủy thần lần lượt đến ứng tuyển, mỗi người đều phô diễn quyền năng kì lạ của mình: người biến cung điện thành núi, kẻ biến muôn ngõ thành biển. Tuy nhiên, cả hai đều bị Ngọc Hoàng từ chối vì chỉ biết khoe khoang, thiếu đức hạnh. Câu chuyện cho thấy: người được lựa chọn không chỉ cần có tài mà còn phải có đức, sự khiêm nhường và lòng trung thực mới thực sự xứng đáng.

6. Gợi ý trả lời câu hỏi SGK

  1. Đặc điểm truyện truyền kì trong tác phẩm này: yếu tố kì ảo (Sơn thần, Thủy thần biến hóa), nhân vật thần linh, bối cảnh tiên giới, xen lẫn bình luận sâu sắc về đời sống.

  2. Tình huống hấp dẫn: Cuộc kén rể, nơi các vị thần phô diễn tài năng. Đây là cách tác giả đưa nhân vật vào thử thách để bộc lộ bản chất.

  3. Vì sao Ngọc Hoàng không chọn Sơn thần, Thủy thần? Vì họ kiêu ngạo, chỉ biết khoe khoang tài năng mà thiếu đi đạo đức, sự khiêm nhường.

  4. Thông điệp nhân sinh của câu chuyện: Đức và tài phải đi đôi. Người lãnh đạo cần chọn lựa sáng suốt. Con người phải biết sống khiêm nhường, tu dưỡng đạo đức, mới được trọng dụng và tôn vinh.

7. Tổng kết

  • Nội dung: Tác phẩm phê phán thói tự phụ, khoe khoang của những kẻ chỉ có sức mạnh mà thiếu đức hạnh; đồng thời đề cao giá trị của sự khiêm nhường, phẩm chất đạo đức và trách nhiệm của người lãnh đạo trong việc chọn người tài.

  • Nghệ thuật: Sử dụng yếu tố kì ảo, xây dựng tình huống độc đáo, ngôn ngữ giàu điển tích, vừa hấp dẫn vừa giàu triết lí.

  • Ý nghĩa: Bài học sâu sắc cho muôn đời: tài mà không đức thì vô dụng; đức mà không tài thì khó gánh vác; chỉ khi tài và đức song hành thì mới xứng đáng được trọng dụng.

Soạn bài: Ngọc Nữ về tay chân chủ (Khuyết danh)

GV.Thiên Di

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Bảng Tử Vi Số Mệnh từ năm 1955 đến 2000

🧧 BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1990 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổi Bính Ngọ 1966 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) 🐐 Dê 13 Tử Vi Tuổi Đinh Mùi 1967 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) ...
Xem thêm »

BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985

🧧  BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985 (CHUẨN GIẢI NGHĨA) 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi Sinh năm 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân Sinh năm 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu Sinh năm 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất Sinh năm 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi Sinh năm 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý Sinh năm 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu Sinh năm 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần Sinh năm 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão Sinh năm 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn Sinh năm 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ Sinh năm 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổ...
Xem thêm »

Truyện Cổ Tích: Nàng Tiên Cá

Hình ảnh
🌊 NÀNG TIÊN CÁ (Hans Christian Andersen – dịch mới) Chương 1:  Cung điện dưới đáy biển Xa ngoài khơi, nơi biển sâu nhất, nước xanh thẫm như hoa ngô, lạnh lẽo vô cùng, có tòa lâu đài của vua Thủy Tề. Những bức tường xây bằng san hô, những cửa vòm lớn là những vỏ sò khổng lồ, mỗi lần sóng vỗ thì vỏ sò khép mở, lấp lánh ngọc trai rực rỡ. Vua biển đã góa vợ từ lâu. Ông sống cùng mẹ già và sáu nàng công chúa tiên cá xinh đẹp. Bà nội là người hiền hậu, yêu thương các cháu, chăm sóc chúng thay cho mẹ. Mỗi công chúa có một khu vườn riêng dưới đáy biển, trồng đủ loại hoa lạ, rực rỡ như ánh mặt trời xuyên qua mặt nước. Trong mỗi khu vườn đều có một pho tượng bằng đá – quà tặng từ những con tàu bị đắm. Trong sáu nàng công chúa, nàng út đẹp nhất. Da nàng trong như cánh hồng, đôi mắt xanh thẳm như biển cả. Nhưng điều quyến rũ nhất là giọng hát của nàng, trong trẻo đến mức cá cũng ngừng bơi, sóng nước lắng lại để nghe. Nàng tiên cá út không quan tâm đến những bông hoa rực rỡ hay những kh...
Xem thêm »

Bài Nghị Luận Xã Hội: Niềm tự hào dân tộc rực sáng trong ngày hội lớn của Đất Nước (2/9/1945 – 2/9/2025)

Hình ảnh
Niềm tự hào dân tộc rực sáng trong ngày hội lớn của Đất Nước (2/9/1945 – 2/9/2025) Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam có những thời khắc thiêng liêng, trở thành mốc son chói lọi in đậm trong tâm hồn các thế hệ. Một trong những ngày vĩ đại nhất chính là 2/9/1945 , tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập , khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ đó đến nay, mỗi dịp 2/9 , hàng triệu con tim Việt Nam lại dâng trào niềm xúc động, tự hào. Năm 2025, khi đất nước kỷ niệm 80 năm Quốc khánh , niềm tự hào ấy càng rực sáng, hòa trong khí thế hùng tráng của đại lễ A80 vừa diễn ra, để lại dấu ấn khó phai trong lòng người dân cả nước. 1. 2/9/1945 – Dấu mốc lịch sử vĩ đại Trải qua hàng nghìn năm chống giặc ngoại xâm, gần một thế kỷ sống trong cảnh lầm than nô lệ, nhân dân Việt Nam đã phải chịu biết bao đau thương, mất mát. Thế nhưng, bằng sức mạnh đoàn kết và ý chí quật cường, dân tộc ta đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám thần k...
Xem thêm »

Nói và Nghe: Trao đổi về một vấn đề mà em quan tâm - Trẻ em với nguyện vọng được người lớn lắng nghe, thấu hiểu

Hình ảnh
Trẻ em với nguyện vọng được người lớn lắng nghe, thấu hiểu Trong cuộc sống, ai cũng có mong muốn được lắng nghe, được sẻ chia và được thấu hiểu. Đối với trẻ em – những mầm non còn đang lớn lên từng ngày – điều đó lại càng quan trọng hơn. Tuy nhiên, đôi khi trẻ em thường bị xem nhẹ tiếng nói, ý kiến và cảm xúc. Vậy, nguyện vọng được người lớn lắng nghe và thấu hiểu của trẻ có ý nghĩa như thế nào, và chúng ta – những người xung quanh – nên đáp lại nguyện vọng ấy ra sao? Trước hết, trẻ em cũng là những con người nhỏ bé, có suy nghĩ, tình cảm và ước mơ riêng. Khi được lắng nghe, trẻ sẽ cảm thấy mình được tôn trọng, được tin tưởng. Điều đó giúp các em mạnh dạn hơn trong việc bày tỏ ý kiến, tự tin hơn trong học tập và cuộc sống. Ví dụ, một em học sinh khi được cha mẹ lắng nghe về ước muốn theo đuổi sở thích hội họa, em sẽ có động lực để cố gắng, từ đó phát triển tài năng thực sự. Nếu bị gạt đi với câu nói “con còn nhỏ, biết gì mà nói”, em có thể khép lại tâm hồn mình, sống thiếu tự tin. K...
Xem thêm »

Truyện ngụ ngôn: Đẽo Cày Giữa Đường

Hình ảnh
Truyện ngụ ngôn: Đẽo Cày Giữa Đường Ngày xưa, có một anh thợ mộc giỏi nghề, thường đẽo cày thuê cho bà con trong làng. Một hôm, anh mang gỗ ra vệ đường ngồi đẽo cày, vừa làm vừa chờ khách đi chợ ngang qua đặt mua. Anh vừa đặt bào xuống, đang gọt nên một dáng cày theo ý mình, thì có một người đi ngang, dừng lại ngó rồi nói: – Cái cày anh đẽo dáng ấy thì làm sao mà dùng được? Phải đẽo thẳng sống lưng thì mới chắc! Nghe vậy, anh thợ nghĩ bụng: “Ờ nhỉ, người ta nói cũng có lý” . Thế là anh sửa ngay chiếc cày cho thẳng lưng. Một lát sau, có người khác đi qua, nhìn vào liền lắc đầu: – Đẽo gì mà sống cày thẳng đuột thế kia? Phải làm cong cong thì khi cày mới thuận tay! Nghe cũng có lý, anh lại hì hục sửa cày theo kiểu cong. Chưa xong, lại có người khác ghé mắt nhìn, chép miệng: – Cái mũi cày ngắn thế thì làm sao mà bám đất? Phải đẽo dài ra mới tốt! Anh thợ lại gật gù, đẽo mũi cày dài ra. Một lúc nữa, có người đi qua, cười khẩy: – Dài thế kia thì cày sao nổi? Phải ngắn lại mới được...
Xem thêm »

🌱 Cách Trồng Cây Mắc Ca Cho Trái Sớm – Bí Quyết Thành Công Cho Nhà Vườn.

Hình ảnh
  Mắc ca (Macadamia) được mệnh danh là “nữ hoàng của các loại hạt” bởi giá trị dinh dưỡng cao và giá bán ổn định trên thị trường. Trong nhiều năm gần đây, loại cây này đã được trồng thành công tại nhiều vùng khí hậu ở Việt Nam, đặc biệt tại Tây Nguyên và một số tỉnh miền núi phía Bắc. Tuy nhiên, nhiều bà con thắc mắc: “Làm thế nào để cây mắc ca cho trái sớm, sai quả và đạt hiệu quả kinh tế cao?” . Đây chính là câu hỏi quan trọng, bởi lẽ mắc ca vốn là cây lâu năm, nếu không áp dụng đúng kỹ thuật, thời gian cho thu hoạch có thể kéo dài đến 7 – 10 năm, gây lãng phí công sức và vốn đầu tư. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết từ A – Z cách trồng mắc ca đúng khoa học, giúp cây phát triển nhanh, cho trái sớm và mang lại hiệu quả bền vững. 🌍 1. Hiểu Về Đặc Điểm Sinh Thái Của Cây Mắc Ca Trước khi bắt tay vào trồng, bà con cần hiểu rõ cây mắc ca là loại cây như thế nào, điều kiện sinh trưởng ra sao để có thể lựa chọn giống, đất và phương pháp canh tác phù hợp. 🔎 1...
Xem thêm »

Truyện ngụ ngôn: Cuộc chạy đua trong rừng

Hình ảnh
Truyện ngụ ngôn: Cuộc chạy đua trong rừng Ngày xưa, trong khu rừng xanh tươi, có một bãi đất rộng, bằng phẳng, cây cối xung quanh rợp bóng mát. Nơi ấy thường là chỗ tụ họp của muôn loài. Một hôm, muông thú trong rừng bàn nhau tổ chức một cuộc chạy đua để xem ai là con vật nhanh nhẹn nhất. Tin tức lan đi khắp nơi, từ thú lớn đến thú bé đều háo hức chờ đợi. Hôm ấy, trên bãi đất, muôn loài tụ họp rất đông. Ban tổ chức gồm bác Gấu già công minh và bác Voi lực lưỡng đứng ra điều khiển. Gấu già cất tiếng thông báo: – Hôm nay, chúng ta tổ chức cuộc thi chạy. Ai về đích trước sẽ là người thắng cuộc. Các con vật đều bàn tán sôi nổi. Ai cũng nghĩ ngay đến Ngựa và Hươu – những loài nổi tiếng chạy nhanh. Ngựa vằn vỗ bờm tự tin, còn Hươu cao cổ thì ngẩng đầu kiêu hãnh. Cả hai đều nghĩ mình sẽ giành chiến thắng. Khi tiếng Gấu già hô vang: – Sẵn sàng! Bắt đầu! Tất cả cùng lao về phía trước. Ngựa phóng nước đại, bốn vó tung lên bụi mù. Hươu cũng sải những bước dài, bỏ lại sau lưng nhiều con vật ...
Xem thêm »

Phim Truyền Hình Việt Nam Năm 2025: Xu Hướng & Những Bộ Phim Đáng Mong Chờ

Hình ảnh
 Phim truyền hình Việt Nam luôn là món ăn tinh thần không thể thiếu của khán giả. Bước sang năm 2025, dòng phim này tiếp tục có những đổi mới đột phá, từ nội dung đến cách thể hiện. Vậy năm nay phim truyền hình Việt Nam có gì đáng mong đợi? Cùng khám phá ngay nhé! 🎥 Xu Hướng Phim Truyền Hình Việt Nam 2025 Năm 2025 đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong làng phim truyền hình Việt, với nhiều xu hướng mới mẻ, hấp dẫn: 1️⃣ Đề Tài Đa Dạng, Hiện Đại Hơn 📌 Phim gia đình vẫn là “át chủ bài” Những bộ phim khai thác tình cảm gia đình, mâu thuẫn giữa các thế hệ hay cuộc sống hôn nhân hiện đại tiếp tục được khán giả yêu thích. Điển hình là các bộ phim của VTV như “Gia Đình Là Số 1 – Bản Việt 2025” , hay “Sống Chung Với Mẹ Chồng 2” . 📌 Phim trinh thám, tâm lý tội phạm lên ngôi Xu hướng phim Việt năm nay sẽ có nhiều bộ phim điều tra phá án gay cấn như “Hồ Sơ Bí Ẩn” hay “Tội Ác Bóng Đêm” . Nội dung khai thác các vụ án có thật, đánh vào tâm lý nhân vật sẽ tạo sức hút lớn. 📌...
Xem thêm »