Soạn bài "Vợ Nhặt" (trích Kim Lân) – Ngữ văn 11, tập 1

1. Tác giả và tác phẩm

  • Tác giả: Kim Lân (1920–2007), tên thật là Nguyễn Văn Tài, quê ở Bắc Ninh. Ông chuyên viết truyện ngắn về nông thôn, nông dân Việt Nam. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông hoạt động văn nghệ phục vụ kháng chiến, và đã được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.

  • Tác phẩm: "Vợ Nhặt" là truyện ngắn xuất sắc, in trong tập Con Chó Xấu Xí (1962). Trước đó, ông đã từng viết tiểu thuyết dang dở mang tên Xóm Ngụ Cư, và sau năm 1954, dựa vào đó để viết truyện ngắn này.

2. Hoàn cảnh sáng tác và chủ đề

  • Hoàn cảnh: Tác phẩm phản ánh nạn đói năm Ất Dậu (1945) – khung cảnh nghèo đói nghiệt ngã, con người đứng bên méo sự sống và cái chết.

  • Chủ đề:

    • Giá trị hiện thực: Phản ánh sống động, chân thực nỗi đau khốn cùng của người nông dân trong nạn đói.

    • Giá trị nhân đạo: Khát vọng sống, khát khao hạnh phúc gia đình, tình thương, sự đùm bọc qua hình ảnh Tràng, Thị và bà cụ Tứ.

3. Bố cục

Truyện được chia thành 4 phần rõ rệt:

  1. Từ đầu đến "mặt bần thần": Tràng dẫn "vợ nhặt" về nhà.

  2. Tiếp đến "cùng đẩy xe bò về": Lý do và hoàn cảnh dẫn đến việc Tràng lấy vợ.

  3. Tiếp đến "nước mắt cứ chảy xuống ròng ròng": Buổi gặp gỡ, cảm xúc giữa bà cụ Tứ và nàng dâu mới.

  4. Còn lại: Buổi sáng hôm sau tại nhà Tràng, sự thay đổi tâm trạng, hy vọng và trách nhiệm.

4. Tình huống truyện và ý nghĩa

  • Tình huống truyện: Tràng là người đàn ông nghèo, xấu xí, sống cùng mẹ. Trong cảnh đói nghèo, anh "nhặt" được vợ chỉ với vài câu nói vu vơ và bát bánh đúc – đó chính là tình huống độc đáo và đầy nghịch lý.

  • Ý nghĩa:

    • Phản ánh thảm cảnh xã hội dưới chế độ thực dân, phát xít.

    • Khẳng định khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc gia đình mãnh liệt của con người nghèo khổ.

5. Phân tích nhân vật & nghệ thuật

  • Nhân vật và sự chuyển biến:

    • Tràng: Ban đầu là người thui thủi, u ám, nhưng sau khi "nhặt vợ", khuôn mặt sáng lên, phởn phơ, bắt đầu cảm thấy có trách nhiệm và hy vọng.

    • Bà cụ Tứ: Ban đầu lo lắng, tự trách không lo được cho con; rồi chuyển sang thương con, động viên, trở thành chỗ dựa tinh thần.

  • Nghệ thuật kể chuyện:

    • Điểm nhìn: Kết hợp quan sát bên ngoài và nội tâm nhân vật.

    • Lời kể & giọng điệu: Mộc mạc, giản dị nhưng sâu sắc; lời kể hòa quyện với suy nghĩ, biểu cảm nhân vật.

6. Nhan đề "Vợ Nhặt"

  • "Vợ" là danh từ thiêng liêng, trong khi "nhặt" gợi cảm giác khinh thường – điều rất đáng suy ngẫm: một con người trong cảnh nghèo đói bị coi như vật rơi, vật bị bỏ quên. Nhưng từ đó lại mở ra điều thiêng liêng – hạnh phúc gia đình.

  • Nhan đề khái quát hoàn cảnh cùng tâm lý xã hội: con người bần cùng nhưng vẫn khao khát sống, khao khát gia đình.

7. Kết luận – Thông điệp sâu sắc

  • Truyện ngắn "Vợ Nhặt" của Kim Lân là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh nội tâm của con người, cho khát vọng sống và tình nghĩa giữa người với người trong nghịch cảnh.

  • Thông điệp: Dù hoàn cảnh cùng khổ đến đâu, khát vọng hạnh phúc và tình người vẫn là sức mạnh để chiến thắng số phận.

Trả lời câu hỏi sau khi đọc

1. Tình huống truyện trong “Vợ Nhặt” có gì éo le, đặc sắc?

  • Truyện xây dựng tình huống nghịch lý: giữa lúc nạn đói khủng khiếp, người ta chết đói hàng loạt, một anh chàng nghèo khổ, xấu xí, làm nghề đẩy xe thuê lại “nhặt” được vợ.

  • Éo le ở chỗ: chuyện lấy vợ – vốn là việc trọng đại – lại diễn ra giản đơn, nhanh chóng, hầu như không cưới xin, không sính lễ, chỉ vì mấy câu nói đùa và vài bát bánh đúc.

  • Ý nghĩa: Tình huống này vừa gây tò mò, vừa phản ánh sự thảm hại của đời sống, đồng thời làm nổi bật khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc và tình người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

2. Nhân vật Tràng có những thay đổi gì sau khi “nhặt” được vợ?

  • Trước khi có vợ: Là người thô kệch, sống buông thả, vô tư, không nghĩ nhiều đến tương lai.

  • Khi đưa vợ về: Hãnh diện, phởn phơ, có cảm giác như mình “lớn hẳn lên”, được người đời chú ý.

  • Sáng hôm sau: Cảm thấy gắn bó với mái ấm mới, thấy mình có trách nhiệm hơn, nghĩ đến việc lao động, vun vén để gia đình sống tốt hơn.

  • → Sự thay đổi này thể hiện sức mạnh của hạnh phúc gia đình trong việc thức tỉnh lòng tự trọng, ý thức sống và tinh thần trách nhiệm của con người.

3. Hình ảnh bà cụ Tứ hiện lên như thế nào?

  • Ngoại hình và tính cách: Già nua, hiền hậu, giàu lòng nhân ái, luôn thương con, thương dâu mới.

  • Cảm xúc khi thấy con đưa vợ về: Ban đầu ngạc nhiên, lo lắng, tủi phận vì không lo nổi cho con, sau đó vui mừng, chấp nhận và động viên các con sống tốt.

  • Hành động, lời nói: Luôn tìm cách xoa dịu hoàn cảnh, gieo niềm tin cho con (nói về tương lai, về làm ăn, về mùa sau…).

  • → Bà cụ Tứ là hình ảnh người mẹ Việt Nam giàu lòng thương con, dù nghèo khổ vẫn hướng về điều tốt đẹp, mang niềm tin sống cho các con.

4. Hình ảnh “nồi cháo cám” trong bữa ăn ngày đói có ý nghĩa gì?

  • Là món ăn tạm bợ, tượng trưng cho sự nghèo đói cùng cực.

  • Đồng thời ẩn chứa tình thương, sự chắt chiu, sẻ chia của người mẹ.

  • Món ăn tuy đắng chát nhưng trong hoàn cảnh đó lại là bữa cơm đoàn tụ, gắn kết ba con người trong mái ấm mới.

5. Giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm

  • Hiện thực: Phản ánh nạn đói năm 1945, tố cáo tội ác của thực dân, phát xít đã gây ra thảm cảnh cho dân tộc; đồng thời lột tả cuộc sống khốn cùng của người dân nghèo.

  • Nhân đạo: Ngợi ca tình người, khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc gia đình; trân trọng phẩm chất lạc quan, yêu đời ngay cả trong nghịch cảnh.

6. Nghệ thuật nổi bật của truyện

  • Xây dựng tình huống truyện độc đáo, giàu ý nghĩa.

  • Khắc họa nhân vật bằng ngôn ngữ mộc mạc, đời thường, kết hợp miêu tả tâm lý tinh tế.

  • Giọng văn giàu chất hiện thực nhưng thấm đẫm tình cảm nhân đạo.

Soạn bài "Vợ Nhặt" (trích Kim Lân) – Ngữ văn 11, tập 1
Thiên Di

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985

🧧  BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1985 (CHUẨN GIẢI NGHĨA) 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi Sinh năm 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân Sinh năm 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu Sinh năm 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất Sinh năm 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi Sinh năm 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý Sinh năm 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu Sinh năm 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần Sinh năm 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão Sinh năm 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn Sinh năm 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ Sinh năm 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổ...
Xem thêm »

Bảng Tử Vi Số Mệnh từ năm 1955 đến 2000

🧧 BẢNG TỬ VI SỐ MỆNH – CÓ LINH VẬT – TỪ NĂM 1955 ĐẾN 1990 🐾 Linh Vật STT Tử Vi Con Giáp Cụ Thể Mệnh Ngũ Hành 🐐 Dê 1 Tử Vi Tuổi Ất Mùi 1955 Mạng SA TRUNG KIM (vàng trong cát) 🐒 Khỉ 2 Tử Vi Tuổi Bính Thân 1956 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐔 Gà 3 Tử Vi Tuổi Đinh Dậu 1957 Mạng SƠN HẠ HỎA (lửa dưới núi) 🐶 Chó 4 Tử Vi Tuổi Mậu Tuất 1958 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐷 Heo 5 Tử Vi Tuổi Kỷ Hợi 1959 Mạng BÌNH ĐỊA MỘC (cây mọc đất bằng) 🐭 Chuột 6 Tử Vi Tuổi Canh Tý 1960 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐮 Trâu 7 Tử Vi Tuổi Tân Sửu 1961 Mạng BÍCH THƯỢNG THỔ (đất trên vách) 🐯 Hổ 8 Tử Vi Tuổi Nhâm Dần 1962 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐱 Mèo 9 Tử Vi Tuổi Quý Mão 1963 Mạng KIM BẠCH KIM (vàng pha bạc) 🐉 Rồng 10 Tử Vi Tuổi Giáp Thìn 1964 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐍 Rắn 11 Tử Vi Tuổi Ất Tỵ 1965 Mạng PHÚC ĐĂNG HỎA (lửa đèn dầu) 🐎 Ngựa 12 Tử Vi Tuổi Bính Ngọ 1966 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) 🐐 Dê 13 Tử Vi Tuổi Đinh Mùi 1967 Mạng THIÊN HÀ THỦY (nước sông trời) ...
Xem thêm »

Soạn bài “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh

Hình ảnh
Soạn bài  “Nỗi buồn chiến tranh” – Bảo Ninh I. Mở bài Giới thiệu tác giả và tác phẩm : Bảo Ninh (tên khai sinh Hoàng Ấu Phương, sinh năm 1952, quê Quảng Bình) là nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ông từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ, trực tiếp trải qua nhiều mất mát, đau thương, và những trải nghiệm đó đã trở thành chất liệu cho sáng tác. “Nỗi buồn chiến tranh” là tiểu thuyết xuất bản năm 1991, gây tiếng vang lớn bởi cách nhìn mới mẻ, chân thực và sâu sắc về chiến tranh, khác hẳn lối viết lý tưởng hóa trước đây. Giới thiệu trích đoạn : Đoạn trích trong sách giáo khoa tập trung khắc họa nhân vật Kiên – người lính trở về sau chiến tranh, sống trong vòng xoáy của ký ức, nỗi ám ảnh và sự day dứt không nguôi. Dẫn dắt vấn đề : Tác phẩm không chỉ kể câu chuyện cá nhân, mà còn mở ra những suy ngẫm rộng lớn về thân phận con người, về hậu quả của chiến tranh và giá trị của hòa bình. II. Thân bài 1. Nội dung và chủ đề chính Khái niệm “nỗi b...
Xem thêm »

Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh

Hình ảnh
Phân tích “Nỗi buồn chiến tranh” – Trích, Bảo Ninh Mở bài Chiến tranh luôn để lại những dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam, đặc biệt là giai đoạn sau 1975 – khi đất nước hòa bình nhưng những vết thương lòng của con người vẫn chưa kịp liền sẹo. Nếu như trước đây, hình ảnh người lính thường được khắc họa qua lăng kính lãng mạn, hào hùng, thì đến thời kỳ đổi mới, nhiều tác giả đã mạnh dạn tiếp cận chiến tranh từ góc nhìn bi kịch, đời thường, nhấn mạnh những tổn thương mà nó gây ra. Bảo Ninh – một cựu binh từng trực tiếp tham gia chiến trường – đã mang đến cho văn học một tiếng nói mới mẻ và chân thực qua tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” . Trích đoạn trong SGK Ngữ văn 12, tập 1 không chỉ là một bức tranh hiện thực mà còn là một bản độc tấu đầy ám ảnh về ký ức, nỗi đau và thân phận con người sau chiến tranh. Thân bài 1. Tác giả và tác phẩm Bảo Ninh (Hoàng Ấu Phương) sinh năm 1952 tại Quảng Bình, từng là lính bộ binh trong chiến tranh chống Mỹ. Những trải nghiệm sinh tử ấy trở thà...
Xem thêm »

Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi - Nguyễn Quang Thiều

Hình ảnh
Phân tích tình cảm của nhân vật “tôi” trong Bầy chim chìa vôi Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với giọng văn giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và luôn gắn bó với những kỷ niệm làng quê. Tác phẩm Bầy chim chìa vôi là một minh chứng rõ rệt cho điều đó. Qua hình ảnh bầy chim gắn bó với những buổi chiều tuổi thơ, nhà văn đã khắc họa chân dung một cái “tôi” giàu yêu thương, nhạy cảm và đầy hoài niệm. Trước hết, nhân vật “tôi” hiện lên với tình yêu tuổi thơ trong sáng và gắn bó sâu nặng với thiên nhiên . Bầy chim chìa vôi trong truyện không chỉ là một loài chim bình dị nơi làng quê mà đã trở thành bạn đồng hành thân thiết của tuổi thơ nhân vật. Chúng xuất hiện cùng những buổi chiều mênh mang, trong tiếng gọi tha thiết của đồng nội, trong khung cảnh yên ả của làng quê. Khi quan sát bầy chim, nhân vật “tôi” không chỉ thấy những cánh chim bay mà còn thấy cả nhịp sống của quê hương, hơi thở của đất trời. Điều đó cho thấy một...
Xem thêm »

Bài văn Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng

Hình ảnh
Phân tích đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” – trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng Trong nền văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945, Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là “ông vua phóng sự đất Bắc” với giọng văn trào phúng sắc sảo, lột tả bản chất giả dối và lố bịch của xã hội đương thời. Số đỏ – kiệt tác của ông – là bức tranh biếm họa toàn cảnh xã hội tư sản thành thị Việt Nam thời thuộc địa. Trong đó, đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là một trong những chương đặc sắc nhất, kết tinh tài năng trào phúng bậc thầy của nhà văn, đồng thời bộc lộ rõ giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán sâu sắc. Đoạn trích xuất hiện ở phần cuối tác phẩm, khi nhân vật chính Xuân Tóc Đỏ – từ một kẻ mồ côi, lang thang, sống bằng nghề lừa đảo – đã liên tiếp gặp những tình huống may mắn, được giới thượng lưu săn đón và tôn vinh. Trong một lần tình cờ, Xuân gây ra cái chết của tên mật thám Tây Xanh. Đúng vào lúc phong trào “cứu quốc” đang rầm rộ, sự kiện ấy lập tức được báo chí và giới “quý tộc” Âu hóa thổi...
Xem thêm »

Hệ Thống Các Trường Đại Học Tại Huế - Trung Tâm Giáo Dục Lớn Nhất Miền Trung

Hình ảnh
HỆ THỐNG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI HUẾ – TRUNG TÂM GIÁO DỤC LỚN NHẤT MIỀN TRUNG Huế không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính của kinh thành, những di sản văn hóa thế giới hay dòng sông Hương thơ mộng, mà còn là một trung tâm giáo dục – đào tạo hàng đầu của cả nước. Trong đó, Đại học Huế đóng vai trò là “đầu tàu” trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước. 1. Đại học Huế – Hệ thống đại học vùng đa ngành Được thành lập từ năm 1957, Đại học Huế hiện là một hệ thống đại học vùng đa ngành, gồm nhiều trường thành viên, khoa trực thuộc và đơn vị nghiên cứu. Với phương châm “Đào tạo – Nghiên cứu – Phục vụ cộng đồng”, Đại học Huế luôn nằm trong nhóm những cơ sở giáo dục hàng đầu Việt Nam, nhiều năm liền được xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng đại học châu Á. Địa chỉ trụ sở chính: Số 03 Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. 2. Các trường thành viên Trường Đại học Khoa học Đào tạo các ngành khoa học tự nhiên, xã ...
Xem thêm »

Thực Hành Tiếng Việt: Con người đã làm gì với tự nhiên?

Hình ảnh
Con người đã làm gì với tự nhiên? Tự nhiên là cái nôi của sự sống, là người mẹ bao dung nuôi dưỡng mọi loài trên Trái Đất. Từ thuở sơ khai, con người đã hòa mình vào thiên nhiên, dựa vào rừng để lấy gỗ, nhờ sông để lấy nước, nhờ đất đai để canh tác, nhờ bầu khí quyển để hít thở và tồn tại. Nhưng trớ trêu thay, khi khoa học – kỹ thuật phát triển, con người không chỉ biết khai thác mà còn bắt đầu “bóc lột” thiên nhiên đến kiệt quệ. Câu hỏi “Con người đã làm gì với tự nhiên?” không chỉ là một sự truy vấn mang tính đạo đức, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho thực tại đầy đáng lo ngại hôm nay. Trước hết, con người đã khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát. Những cánh rừng nguyên sinh bị chặt trụi để lấy gỗ và mở rộng đất canh tác, dẫn tới xói mòn đất, mất cân bằng sinh thái. Nguồn khoáng sản bị đào bới liên tục, nhiều nơi biến thành những hố sâu, đồi trọc, hoang mạc. Dòng sông – mạch máu của sự sống – bị chặn dòng, bị hút cạn hoặc bị ô nhiễm nặng nề vì nước thải ...
Xem thêm »

Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì?

Hình ảnh
Di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam có gì? Giới thiệu Trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam, có một công trình vừa mang giá trị lịch sử lâu đời, vừa là biểu tượng bất diệt của truyền thống hiếu học: Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Nằm giữa lòng Hà Nội ngàn năm văn hiến, nơi đây không chỉ được biết đến là “quốc tử giám” – ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam – mà còn là một quần thể kiến trúc cổ kính, gắn liền với những câu chuyện về khoa cử, hiền tài và nền giáo dục Nho học của đất nước. Vậy di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám có gì đặc biệt mà hàng thế kỷ qua vẫn thu hút bao thế hệ học giả, học sinh và du khách khắp nơi tìm đến? Lịch sử hình thành – dấu mốc của nền giáo dục Việt Nam Văn Miếu được xây dựng vào năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, ban đầu là nơi thờ Khổng Tử và các bậc hiền triết của Nho giáo. Sáu năm sau, năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho thành lập Quốc Tử Giám ngay bên cạnh Văn Miếu. Đây được coi là trường đại học đầu t...
Xem thêm »