Truyện Cổ Tích: Sự Tích Cây Khế

Sự Tích Cây Khế

Ngày xửa, ngày xưa, ở một ngôi làng ven biển có hai anh em mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Khi cha mẹ mất đi, gia tài để lại cho họ gồm một mảnh vườn rộng, một ngôi nhà khang trang và ít ruộng đất.

Người anh vốn tính tham lam, ích kỷ, chỉ nghĩ đến lợi ích riêng mình, còn người em thì thật thà, hiền lành, chăm chỉ làm lụng. Đến khi đến tuổi trưởng thành, hai anh em quyết định chia gia sản để mỗi người tự lập cuộc sống riêng.

Trong khi chia, người anh giành lấy hết nhà cửa, ruộng vườn, trâu bò và tất cả những gì quý giá. Đến lượt người em, anh ta chỉ cho em duy nhất một mảnh vườn nhỏ nằm ở góc vườn rộng kia, trong đó có một cây khế đã trồng từ thuở cha mẹ còn sống. Người em hiền lành, không một lời than phiền, vui vẻ nhận phần của mình. Từ đó, người em sống cùng vợ trong túp lều dựng tạm bên gốc khế, hằng ngày chăm chỉ làm thuê, làm mướn để sinh sống.

Cây khế ấy sau nhiều năm tươi tốt, đến mùa lại trĩu quả, trái ngọt, vàng ươm. Người em thường hái khế đem ra chợ bán, đổi lấy gạo và muối để nuôi gia đình. Cuộc sống tuy vất vả, nghèo khó nhưng đầy sự yên bình.

Một hôm, đến mùa khế chín, bỗng có một con chim lạ bay về đậu trên cây. Chim rất to, lông vàng óng ánh, mỏ và cánh đều sáng rực như dát vàng. Nó sà xuống ăn những quả khế chín mọng. Người em thấy vậy thì buồn rầu, bởi cây khế là nguồn sống duy nhất của mình, nếu chim ăn hết thì lấy gì mà đổi lấy gạo? Người em bèn cầm gậy xua đuổi nhưng chim không hề sợ hãi.

Thấy người em buồn, chim bỗng cất tiếng nói rõ ràng như người:

– Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng.

Người em kinh ngạc, nghe xong thì càng thêm băn khoăn. Chim lại nói thêm một lần nữa câu ấy rồi tung cánh bay đi.

Hôm sau, khi chim trở lại ăn khế, người em nhớ lời dặn, bèn may một chiếc túi vải dài ba gang, đeo bên mình. Chim ăn xong gọi anh trèo lên lưng. Rồi chim tung cánh bay vút qua núi cao, biển rộng, cuối cùng đưa anh đến một hòn đảo xa xôi, nơi đó toàn vàng bạc châu báu chất thành núi. Người em nhanh nhẹn lấy đầy túi ba gang, còn thừa cũng không dám lấy thêm. Sau đó chim đưa anh trở về nhà bình an.

Từ ngày ấy, nhờ số vàng đổi được lúa gạo, trâu bò, người em không còn nghèo khổ nữa. Anh sống hiền lành, chăm lo giúp đỡ người nghèo khó trong làng, nên được mọi người yêu quý.

Tin người em bỗng trở nên khá giả lan ra khắp nơi, cuối cùng cũng đến tai người anh. Thấy vậy, người anh tham lam liền tìm đến hỏi cặn kẽ. Người em thật thà kể hết sự tình, lại chỉ cho anh cách may túi ba gang và chờ chim vàng.

Nghe xong, người anh lập tức gạ đổi toàn bộ nhà cửa, ruộng vườn để lấy cây khế. Người em thương anh, nghĩ anh mình cũng vất vả, nên vui vẻ nhận lời, dọn ra ngoài ở. Người anh từ đó ở ngay cạnh cây khế, chỉ chờ ngày chim vàng đến.

Đúng mùa khế chín, chim vàng lại bay đến ăn. Người anh cũng làm bộ than khóc, rồi giả vờ khổ sở. Chim vàng thương tình, lại cất tiếng:

– Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng.

Người anh tham lam nghe vậy mừng lắm, nhưng lại ngấm ngầm may một cái túi thật to, dài gấp đôi gấp ba, chứ không chịu làm theo đúng lời dặn. Khi chim vàng gọi, người anh trèo lên lưng chim. Chim bay mãi, bay qua bao nhiêu núi non, biển cả, cuối cùng cũng đưa anh đến hòn đảo đầy vàng bạc.

Người anh mở túi, không ngừng nhặt lấy vàng, nhét đầy rồi lại lấy thêm vào người, vào tay áo, thậm chí còn giấu cả trong miệng. Tham lam không biết đủ, anh ta chất vàng nặng trĩu, đến nỗi cái túi to căng phồng.

Chim vàng thấy vậy đã lo lắng, nhưng vẫn cõng người anh bay về. Thế nhưng khi qua biển cả mênh mông, túi vàng quá nặng, người anh lại còn tham nhét thêm nên chim không đủ sức bay nổi. Đang bay thì chim kiệt sức, chao đảo giữa trời. Người anh cùng túi vàng nặng trĩu rơi thẳng xuống biển, mất xác, không bao giờ quay lại nữa.

Từ đó, cây khế gắn liền với câu chuyện về hai anh em, một người thật thà, hiền lành được hưởng hạnh phúc, một kẻ tham lam thì chuốc lấy tai họa. Nhân dân lưu truyền câu ca dao để răn dạy đời sau:

“Ăn một quả, trả cục vàng,

May túi ba gang, mang đi mà đựng.”

---

Ý nghĩa của truyện Sự tích cây khế

Truyện Sự tích cây khế là một trong những câu chuyện cổ tích nổi tiếng của dân gian Việt Nam, mang đậm tính giáo dục và giá trị nhân văn sâu sắc. Ý nghĩa của truyện có thể được hiểu ở nhiều khía cạnh:

1. Bài học về lẽ công bằng trong cuộc sống

Câu chuyện cho thấy ở đời, người hiền lành, thật thà, biết sống đúng mực thì sẽ được đền đáp xứng đáng. Ngược lại, kẻ tham lam, ích kỷ chỉ biết nghĩ đến lợi ích của bản thân, sớm muộn cũng phải gánh chịu hậu quả. Đây là sự công bằng mà dân gian luôn muốn nhấn mạnh: “gieo nhân nào thì gặt quả nấy.”

2. Lên án lòng tham lam và sự ích kỷ

Người anh tham lam, chiếm hết của cải cha mẹ để lại, chỉ cho em một cây khế nhỏ. Nhưng vẫn chưa biết đủ, khi thấy em được chim vàng cho vàng, anh lại mưu tính chiếm đoạt bằng mọi cách. Lòng tham vô độ đã khiến anh ta tự đẩy mình đến chỗ diệt vong. Qua đó, truyện phê phán, cảnh tỉnh những con người sống chỉ biết vun vén cho bản thân mà không nghĩ đến người khác.

3. Ca ngợi đức tính hiền lành, nhường nhịn

Người em dù chịu nhiều thiệt thòi vẫn vui vẻ chấp nhận, không oán trách anh mình. Sự hiền lành, thật thà, chăm chỉ đã giúp anh được đền đáp bằng cuộc sống no đủ, hạnh phúc. Đây chính là phẩm chất đạo đức mà nhân dân ta luôn coi trọng và mong muốn truyền dạy cho con cháu.

4. Thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự che chở và đền đáp

Chim vàng trong truyện mang yếu tố thần kỳ, tượng trưng cho sự công bằng và lẽ phải. Nó đến để giúp người hiền lành, trừng phạt kẻ tham lam. Điều này thể hiện ước mơ muôn đời của nhân dân lao động: luôn tin rằng ở đời “thiện thắng ác”, người tốt cuối cùng sẽ được bảo vệ, kẻ xấu ắt phải trả giá.

5. Giá trị nhân văn và giáo dục bền lâu

Truyện để lại một bài học quý báu: con người cần sống thật thà, biết đủ, biết sẻ chia thì cuộc sống mới an vui, hạnh phúc. Nếu tham lam, ích kỷ, chiếm đoạt không chính đáng thì kết cục chỉ là tai họa. Đây chính là lời nhắc nhở muôn đời dành cho mỗi thế hệ.

---

👉 Tóm lại, Sự tích cây khế không chỉ giải thích nguồn gốc loài cây quen thuộc trong đời sống mà còn gửi gắm một đạo lý làm người giản dị mà sâu sắc: ở hiền gặp lành, tham lam sẽ chuốc lấy họa.