Thực Hành Tiếng Việt: So sánh và đánh giá hình tượng người lính trong Đồng chí của Chính Hữu và Tây Tiến của Quang Dũng

So sánh và đánh giá hình tượng người lính trong Đồng chí của Chính Hữu và Tây Tiến của Quang Dũng

Văn học Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống Pháp đã khắc họa đậm nét hình tượng người lính – những con người bình dị mà vĩ đại, vừa mang vẻ đẹp chân thực của đời sống vừa tỏa sáng lý tưởng và tinh thần thời đại. Trong dòng chảy ấy, Đồng chí (Chính Hữu) và Tây Tiến (Quang Dũng) là hai thi phẩm tiêu biểu, cùng viết về người lính nhưng lại thể hiện bằng cảm hứng, bút pháp nghệ thuật khác nhau, để lại những ấn tượng sâu đậm về vẻ đẹp tinh thần và tâm hồn của thế hệ “anh bộ đội Cụ Hồ”.

---

1. Điểm gặp gỡ giữa hai tác phẩm

• Cả hai bài thơ đều xây dựng hình tượng người lính chống Pháp, gắn bó máu thịt với nhân dân, với quê hương và đồng đội.

• Người lính hiện lên trong gian khổ nhưng giàu nghị lực, tình cảm và lý tưởng chiến đấu cao đẹp.

• Đằng sau đó là tinh thần lạc quan, ý chí vượt lên hiện thực khốc liệt để tỏa sáng phẩm chất anh hùng.

---

2. Hình tượng người lính trong Đồng chí của Chính Hữu

• Xuất thân: Họ là những người nông dân mặc áo lính, đến từ những miền quê nghèo khó (“nước mặn đồng chua / làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”).

• Tình đồng chí – đồng đội: Bài thơ làm nổi bật sự gắn bó giữa những con người xa lạ, cùng chung lý tưởng, cùng chia sẻ gian lao, trở thành tri kỷ trong chiến đấu.

• Vẻ đẹp giản dị, chân thực: Người lính hiện ra với “áo rách vai”, “chân không giày”, nhưng trong gian khổ ấy tỏa sáng tình yêu thương, sự sẻ chia và niềm tin.

• Hình tượng biểu tượng: Câu kết “Đầu súng trăng treo” vừa thực vừa lãng mạn, kết tinh vẻ đẹp của người lính: bình dị, giàu tình đồng chí và gắn bó với lý tưởng cao cả.

→ Đồng chí khắc họa người lính với vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi, giàu chất hiện thực và chan chứa cảm xúc trữ tình.

---

3. Hình tượng người lính trong Tây Tiến của Quang Dũng

• Xuất thân: Họ là những chàng trai Hà Nội, mang trong mình lý tưởng lãng mạn, ra đi trong hào khí tuổi trẻ.

• Khung cảnh và thử thách: Người lính Tây Tiến hiện lên giữa núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, hiểm trở với “dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm”, “súng ngửi trời”. Gian khổ được thể hiện bằng bút pháp giàu chất bi tráng.

• Vẻ đẹp bi tráng và hào hoa: Dù phải đối mặt với bệnh tật, hy sinh (“anh bạn dãi dầu không bước nữa / gục lên súng mũ bỏ quên đời”), người lính vẫn hiện lên với vẻ đẹp hào hùng, lãng mạn, mang phong thái hào hoa (“dáng kiều thơm”, “mắt trừng gửi mộng qua biên giới”).

• Khúc ca anh hùng: Hình tượng “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” khẳng định sự hy sinh cao cả, kết tinh vẻ đẹp lí tưởng của tuổi trẻ thời đại.

→ Tây Tiến làm nổi bật người lính trong bức tranh hùng vĩ, bi tráng, mang đậm chất lãng mạn và hào hoa.

---

4. So sánh và đánh giá

• Giống nhau: Cả hai đều ca ngợi người lính kháng chiến, khắc họa vẻ đẹp của tình đồng đội, sự kiên cường, tinh thần vượt khó và lý tưởng cao đẹp.

• Khác nhau:

  • Đồng chí: Nghiêng về chất hiện thực, giản dị, mộc mạc; tập trung khắc họa tình đồng chí, vẻ đẹp chân chất của người nông dân mặc áo lính.

  • Tây Tiến: Nghiêng về chất lãng mạn, bi tráng, giàu chất họa và nhạc; làm nổi bật vẻ đẹp hào hùng, hào hoa, bi tráng của người lính Tây Tiến.

• Đánh giá:

  • Đồng chí tiêu biểu cho phong cách thơ Chính Hữu: ngắn gọn, cô đọng, giàu chất hiện thực và trữ tình.

  • Tây Tiến là đỉnh cao của hồn thơ Quang Dũng: tài hoa, lãng mạn, phóng khoáng, gợi chất sử thi bi tráng.

---

Kết luận

Hình tượng người lính trong Đồng chí và Tây Tiến tuy được thể hiện bằng những sắc thái nghệ thuật khác nhau nhưng đều tỏa sáng vẻ đẹp của thế hệ “anh bộ đội Cụ Hồ”: bình dị mà vĩ đại, gian khổ mà kiên cường, gắn bó với đồng đội, với Tổ quốc, sẵn sàng hy sinh cho lý tưởng độc lập dân tộc. Hai thi phẩm không chỉ góp phần làm giàu có diện mạo thơ ca kháng chiến chống Pháp mà còn để lại trong lòng người đọc niềm cảm phục và biết ơn đối với những con người đã cống hiến tuổi trẻ cho đất nước.

Thực Hành Tiếng Việt: So sánh và đánh giá hình tượng người lính trong Đồng chí của Chính Hữu và Tây Tiến của Quang Dũng. Chương trình Ngữ văn lớp 12, tập 1

Soạn bài: Thiên Di