Phân Tích Đoạn Trích: Đi lấy mật (trích Đất rừng phương Nam – Đoàn Giỏi)

Phân Tích Đoạn Trích: Đi lấy mật (trích Đất rừng phương Nam – Đoàn Giỏi)

Trong kho tàng văn học Việt Nam hiện đại, Đất rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi là một tác phẩm đặc biệt. Không chỉ hấp dẫn bởi câu chuyện phiêu lưu kịch tính của cậu bé An, cuốn tiểu thuyết còn để lại dấu ấn sâu sắc nhờ những trang viết giàu chất thơ về thiên nhiên và con người Nam Bộ. Đoạn trích Đi lấy mật là một minh chứng tiêu biểu. Qua trải nghiệm đi lấy mật ong của An cùng bé Cò, tác giả đã vẽ nên một bức tranh sinh động về rừng phương Nam vừa hoang sơ, vừa trù phú, đồng thời ca ngợi sự gan dạ, khéo léo và tri thức bản địa của con người nơi đây.

Trước hết, đoạn trích đã tái hiện thiên nhiên phương Nam trong vẻ đẹp phong phú mà đầy thử thách. Khung cảnh rừng hiện lên với bóng cây rậm rạp, ánh nắng rọi qua kẽ lá, tiếng chim ríu ran và nhất là đàn ong khoái đang chao liệng quanh tổ mật. Các giác quan của người đọc như được đánh thức: màu vàng óng của mật, mùi khói hăng hắc, tiếng ong vo ve, vị ngọt lịm nơi đầu lưỡi. Đó là một thiên nhiên hoang sơ, bí ẩn nhưng cũng giàu sản vật. Tuy nhiên, thiên nhiên ấy không dễ dàng cho con người, nó tiềm ẩn nhiều nguy hiểm: bị ong đốt, trượt ngã từ trên cao, thậm chí có thể gây cháy rừng nếu bất cẩn với ngọn khói. Qua đó, nhà văn đã khắc họa thiên nhiên như một người bạn vừa hào phóng, vừa nghiêm khắc, đòi hỏi con người phải có tri thức và sự tôn trọng để chung sống hài hòa.

Nổi bật trong đoạn trích là hình ảnh bé Cò – một cậu bé Nam Bộ gan dạ, khéo léo và đầy kinh nghiệm. Cò chuẩn bị dụng cụ một cách chu đáo: dao, rìu, dây mây, bó lá khô, ống tre… Khi hành động, Cò leo lên cây nhanh nhẹn, biết lợi dụng khói để xua ong, biết cách cắt sáp gọn gàng rồi dùng dây thả xuống cho An. Ở Cò, ta thấy hiện lên bản lĩnh điềm tĩnh, sự tự tin, cùng vốn tri thức bản địa quý báu tích lũy từ đời sống lao động. Không chỉ dũng cảm, Cò còn là người có trách nhiệm: trấn an An, tính toán rủi ro và chỉ lấy vừa đủ mật, không phá hủy cả tổ. Nhân vật Cò vì thế là hiện thân cho vẻ đẹp của con người Nam Bộ: khỏe khoắn, hiểu biết, sống chan hòa với thiên nhiên.

Dưới góc nhìn của nhân vật An, cuộc đi lấy mật không chỉ là một cuộc phiêu lưu thú vị mà còn là một trải nghiệm trưởng thành. Ban đầu, An hồi hộp, lo sợ, tim đập thình thịch khi nhìn bạn leo lên cây cao, đối diện đàn ong dữ. Nhưng rồi, từng bước theo dõi hành động khéo léo của Cò, An chuyển sang say mê, khâm phục và học hỏi. Qua chuyến đi, An hiểu hơn sự phong phú của thiên nhiên, cảm nhận được trí tuệ lao động của con người và rèn luyện cho mình sự gan dạ, bình tĩnh. Như vậy, đoạn trích không chỉ kể lại một câu chuyện thú vị, mà còn là một bài học về lòng dũng cảm, sự khéo léo và tình yêu thiên nhiên.

Không thể không nhắc tới những thành công nghệ thuật của đoạn trích. Đoàn Giỏi đã lựa chọn ngôi kể thứ nhất – nhân vật “tôi” (An), khiến cho mọi trải nghiệm trở nên chân thật, gần gũi và đầy cảm xúc. Cách miêu tả giàu chất tạo hình, giàu yếu tố giác quan đã tái hiện thiên nhiên rừng phương Nam một cách sinh động. Ngôn ngữ mộc mạc, nhiều từ ngữ mang màu sắc Nam Bộ gợi không khí đặc trưng của vùng đất. Bên cạnh đó, sự kết hợp hài hòa giữa tự sự, miêu tả, biểu cảm và cả yếu tố thuyết minh khiến đoạn trích vừa hấp dẫn vừa mang tính tri thức.

Tóm lại, đoạn trích Đi lấy mật đã khắc họa thành công vẻ đẹp trù phú mà nghiêm khắc của thiên nhiên Nam Bộ và vẻ đẹp gan dạ, khéo léo của con người nơi đây. Qua góc nhìn của An, người đọc không chỉ được phiêu lưu vào một thế giới rừng già hấp dẫn mà còn học được bài học về lòng dũng cảm, sự tôn trọng thiên nhiên và tri thức lao động quý báu. Đoạn văn nhỏ ấy vì thế trở thành một mảnh ghép ý nghĩa trong bức tranh lớn của Đất rừng phương Nam, để lại trong lòng bạn đọc tình yêu tha thiết đối với đất rừng, con người và văn hóa phương Nam.

Phân tích đoạn trích Đi lấy mật (trích Đất rừng phương Nam – Đoàn Giỏi), Ngữ văn lớp 7, tập 1

Soạn bài: Thiên Di