Cuộc đời vua Quang Trung – Nguyễn Huệ

1. Thân thế và tuổi trẻ

Vua Quang Trung – Nguyễn Huệ (1753 – 1792) tên khai sinh là Nguyễn Huệ, quê ở ấp Tây Sơn, huyện Tây Sơn, phủ Quy Nhơn, nay thuộc tỉnh Bình Định. Ông là con thứ ba trong gia đình ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ, thường được nhân dân gọi là Tây Sơn tam kiệt.

Nguyễn Huệ từ nhỏ đã nổi tiếng là người thông minh, nhanh nhẹn, có sức khỏe cường tráng và đặc biệt yêu thích võ nghệ. Dù sinh ra trong một gia đình thường dân, nhưng ông sớm bộc lộ phẩm chất thủ lĩnh và chí khí anh hùng.

Bối cảnh xã hội lúc bấy giờ vô cùng rối ren. Ở Đàng Ngoài, vua Lê chỉ giữ hư vị, thực quyền nằm trong tay chúa Trịnh, triều đình suy yếu, quan lại tham nhũng. Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn cũng sa vào ăn chơi, đàn áp nhân dân, bóc lột sưu cao thuế nặng. Đời sống dân chúng lầm than, các thế lực phong kiến phân tranh, đất nước chìm trong cảnh chia cắt. Chính từ hoàn cảnh ấy, ngọn lửa khởi nghĩa Tây Sơn bùng lên, mở ra một bước ngoặt lớn trong lịch sử.

---

2. Con đường khởi nghĩa và vai trò lãnh đạo

Năm 1771, ba anh em Tây Sơn dựng cờ khởi nghĩa chống lại chúa Nguyễn ở Đàng Trong. Ban đầu, nghĩa quân chỉ là một lực lượng nhỏ gồm nông dân và thổ dân địa phương. Nhưng nhờ chính sách thu phục nhân tâm, diệt trừ tham quan, chia lại ruộng đất cho dân nghèo, phong trào Tây Sơn nhanh chóng được nhân dân hưởng ứng và ngày càng lớn mạnh.

Trong phong trào này, Nguyễn Huệ sớm bộc lộ tài năng kiệt xuất. Ông không chỉ giỏi võ nghệ mà còn có óc tổ chức, chiến lược quân sự sắc bén. Nhiều trận đánh lớn do ông chỉ huy đã làm nên tên tuổi, khiến quân thù khiếp đảm.

• Ông từng chỉ huy những trận đánh dẹp loạn trong Nam, tiến ra Bắc đánh tan quân Trịnh, lập lại trật tự cho triều Lê.

• Đặc biệt, năm 1785, khi Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm sang xâm chiếm đất Gia Định, Nguyễn Huệ đã trực tiếp chỉ huy trận Rạch Gầm – Xoài Mút. Với tài cầm quân như thần, ông đã tiêu diệt gần như toàn bộ 5 vạn quân Xiêm, buộc quân thù khiếp sợ tháo chạy. Đây là một trong những chiến công oanh liệt nhất của nghĩa quân Tây Sơn.

---

3. Lên ngôi Hoàng đế – Quang Trung đại phá quân Thanh

Năm 1788, Nguyễn Huệ chính thức lên ngôi Hoàng đế tại Phú Xuân, lấy niên hiệu Quang Trung. Việc lên ngôi là dấu mốc quan trọng, khẳng định phong trào Tây Sơn đã trở thành một triều đại chính danh.

Cũng trong năm ấy, khi vua Lê Chiêu Thống cầu cứu, nhà Thanh liền đưa 29 vạn quân sang xâm lược nước ta. Đây là mối đe dọa cực kỳ nguy hiểm, có thể khiến dân tộc một lần nữa rơi vào ách nô lệ phương Bắc.

Trước tình thế ấy, Quang Trung thể hiện bản lĩnh phi thường:

• Ông tuyên bố chỉ cần mười ngày sẽ đánh tan quân Thanh, thể hiện sự tự tin tuyệt đối.

• Tổ chức một cuộc hành quân thần tốc từ Phú Xuân ra Thăng Long chỉ trong 5 ngày đêm – một kỷ lục hiếm có trong lịch sử quân sự.

• Ngày mồng 5 Tết Kỷ Dậu 1789, ông trực tiếp chỉ huy trận Ngọc Hồi – Đống Đa, tiêu diệt hàng vạn quân Thanh, buộc Tôn Sĩ Nghị phải tháo chạy về nước.

Chiến thắng Đống Đa là chiến công hiển hách, ghi dấu ấn rực rỡ trong lịch sử dân tộc, làm nức lòng toàn thể nhân dân Đại Việt. Từ đây, uy danh của vua Quang Trung vang dội khắp nơi, được nhân dân tôn xưng là Anh hùng áo vải.

---

4. Chính sách trị quốc và khát vọng cải cách

Không chỉ là một vị tướng tài, vua Quang Trung còn là một nhà chính trị, nhà cải cách tiến bộ. Sau chiến thắng quân Thanh, ông bắt tay vào công cuộc xây dựng đất nước:

• Kinh tế: Khuyến khích sản xuất nông nghiệp, giảm sưu thuế, chăm lo đời sống nhân dân.

• Giáo dục: Đề xuất sử dụng chữ Nôm trong thi cử và hành chính thay cho chữ Hán, nhằm khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc.

• Đối ngoại: Thực hiện chính sách mềm dẻo với nhà Thanh sau chiến thắng, gửi thư bang giao để giữ hòa hiếu, củng cố vị thế quốc gia.

• Quân sự: Tiếp tục duy trì quân đội mạnh mẽ, sẵn sàng bảo vệ đất nước.

Nhiều nhà sử học đánh giá rằng nếu Quang Trung không mất sớm, ông sẽ tiến hành những cuộc cải cách sâu rộng, đưa Đại Việt bước vào thời kỳ phát triển rực rỡ.

---

5. Cái chết đột ngột và di sản để lại

Tháng 9 năm 1792, vua Quang Trung đột ngột băng hà tại Phú Xuân, khi mới 39 tuổi. Sự ra đi quá sớm của ông là một mất mát to lớn, khiến giấc mộng cải cách và thống nhất lâu dài cho dân tộc còn dang dở.

Tuy thời gian trị vì ngắn ngủi, nhưng cuộc đời và sự nghiệp của Quang Trung – Nguyễn Huệ đã để lại cho dân tộc những dấu ấn bất diệt:

• Ông là người đã thống nhất giang sơn sau hàng trăm năm chia cắt.

• Ông là vị tướng thiên tài với những chiến công hiển hách, đặc biệt là chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa.

• Ông là vị vua có tư duy cải cách tiến bộ, đặt lợi ích dân tộc và nhân dân lên hàng đầu.

Trong lịch sử, tên tuổi của Quang Trung luôn được đặt ngang hàng với những anh hùng kiệt xuất như Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Hồ Chí Minh. Nhân dân đời đời tôn kính, xem ông như biểu tượng bất diệt của ý chí độc lập, tự cường và tinh thần quật khởi.

---

6. Lời kết

Cuộc đời vua Quang Trung – Nguyễn Huệ tuy ngắn ngủi nhưng vô cùng oanh liệt. Từ một người nông dân áo vải, ông đã trở thành vị hoàng đế vĩ đại, một nhà quân sự kiệt xuất, một nhà cải cách tiến bộ, và trên hết là anh hùng dân tộc bất diệt trong lòng muôn thế hệ người Việt Nam.

Tên tuổi và sự nghiệp của ông mãi mãi là ngọn đuốc soi sáng tinh thần dân tộc, là nguồn cảm hứng cho lòng yêu nước, tự hào và khát vọng vươn lên của người Việt Nam hôm nay và mai sau.

Cuộc đời vua Quang Trung – Nguyễn Huệ

Soạn bài: Thiên Di