Cách đăng ký bảo hiểm tự nguyện

 

1. 🛂 Cơ sở pháp lý về BHXH tự nguyện

Hiện nay, BHXH tự nguyện được quy định trong:

• Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

• Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024 (có hiệu lực từ 1/7/2025).

• Các nghị định, thông tư hướng dẫn của Chính phủ và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.

📌 Những quy định này đưa ra các nguyên tắc về: đối tượng tham gia, mức đóng, phương thức đóng, chế độ được hưởng và thủ tục đăng ký.

---

2. 🎯 Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện

Theo Luật hiện hành, mọi công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, đều có thể đăng ký tham gia BHXH tự nguyện.

Nhóm đối tượng phổ biến:

• Nông dân, người làm nông – lâm – ngư nghiệp.

• Lao động tự do: bán hàng rong, chạy xe công nghệ, lao động thời vụ.

• Người kinh doanh cá thể, hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

• Người lao động đã từng tham gia BHXH bắt buộc nhưng nghỉ việc, muốn tiếp tục tích lũy thời gian.

• Nội trợ, người phụ thuộc gia đình nhưng muốn có lương hưu về già.

👉 Đây là điểm mạnh, giúp BHXH tự nguyện mở rộng mạng lưới an sinh đến hàng triệu lao động phi chính thức.

---

3. 🧾 Điều kiện và quyền lợi khi tham gia BHXH tự nguyện

3.1. Điều kiện tham gia

• Là công dân Việt Nam từ 15 tuổi trở lên.

• Không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.

• Có khả năng đóng phí bảo hiểm theo mức lựa chọn.

3.2. Quyền lợi người tham gia được hưởng

Khi tham gia BHXH tự nguyện, NLĐ sẽ có các quyền lợi chính:

• Hưởng lương hưu hàng tháng khi đủ tuổi và đủ số năm đóng theo quy định.

• Được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí khi nghỉ hưu.

• Hưởng trợ cấp tử tuất khi qua đời, giúp gia đình giảm gánh nặng.

• Thời gian đã đóng BHXH bắt buộc trước đó có thể cộng dồn với BHXH tự nguyện.

📌 Từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH sửa đổi giảm số năm đóng tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm → tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động.

---

4. 💵 Mức đóng và phương thức đóng BHXH tự nguyện

4.1. Mức đóng BHXH tự nguyện

• Người tham gia đóng 22% mức thu nhập tháng do mình lựa chọn.

• Mức thu nhập lựa chọn tối thiểu = chuẩn nghèo khu vực nông thôn (hiện nay 1,5 triệu đồng/tháng).

• Tối đa = 20 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

👉 Ví dụ:

• Nếu chọn mức thu nhập đóng = 2 triệu đồng/tháng → tiền đóng = 22% × 2 triệu = 440.000 đồng/tháng.

• Nếu chọn mức thu nhập đóng = 5 triệu đồng/tháng → tiền đóng = 1,1 triệu đồng/tháng.

4.2. Nhà nước hỗ trợ mức đóng

Hiện tại, Nhà nước có chính sách hỗ trợ một phần mức đóng BHXH tự nguyện:

• 30% mức đóng đối với người thuộc hộ nghèo.

• 25% đối với hộ cận nghèo.

• 10% đối với các đối tượng khác.

4.3. Phương thức đóng

Người tham gia có thể lựa chọn nhiều hình thức linh hoạt:

• Đóng hàng tháng.

• Đóng 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng một lần.

• Đóng một lần cho nhiều năm về sau (tối đa 5 năm).

• Đóng một lần cho những năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu (tối đa 10 năm).

---

5. 📝 Cách đăng ký bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đăng ký BHXH tự nguyện hiện nay rất thuận tiện. Có thể thực hiện theo các cách sau:

5.1. Đăng ký trực tiếp

• Đến cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp huyện/quận nơi cư trú.

• Đến đại lý thu BHXH (UBND xã, bưu điện, hội phụ nữ, hội nông dân…).

5.2. Đăng ký online

• Truy cập Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng Dịch vụ công của BHXH Việt Nam.

• Đăng nhập bằng tài khoản cá nhân (thường là số CCCD gắn với SIM chính chủ).

• Chọn mục “Đăng ký tham gia BHXH tự nguyện”.

• Nhập thông tin cá nhân, lựa chọn mức thu nhập, phương thức đóng.

• Xác nhận và thanh toán trực tuyến.

5.3. Đăng ký qua bưu điện

• Người lao động liên hệ bưu điện nơi cư trú để được hướng dẫn kê khai và nộp tiền.

---

6. 📂 Hồ sơ tham gia BHXH tự nguyện

Người lao động cần chuẩn bị:

• Tờ khai tham gia BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).

• Bản sao CMND/CCCD, sổ hộ khẩu hoặc giấy tạm trú.

• Nếu tham gia qua đại lý thu thì điền thêm phiếu giao dịch.

👉 Sau khi hoàn tất, cơ quan BHXH sẽ cấp sổ BHXH để ghi nhận thời gian và mức đóng của NLĐ.

---

7. ⏱️ Quy trình tham gia BHXH tự nguyện

1. Người lao động chuẩn bị hồ sơ.

2. Nộp tại cơ quan BHXH, bưu điện hoặc đại lý thu.

3. Cơ quan BHXH tiếp nhận và nhập dữ liệu.

4. NLĐ nộp tiền theo phương thức đã chọn.

5. Cơ quan BHXH cấp sổ BHXH và biên lai đóng tiền.

---

8. 🧮 Ví dụ minh họa cách đóng và hưởng BHXH tự nguyện

Chị H, 40 tuổi, làm kinh doanh nhỏ, chưa tham gia BHXH bắt buộc. Năm 2025 chị đăng ký BHXH tự nguyện:

• Chọn mức thu nhập đóng = 3 triệu đồng/tháng.

• Tiền đóng = 22% × 3 triệu = 660.000 đồng/tháng.

• Nếu đóng đủ 15 năm (từ 40 đến 55 tuổi), chị H sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu.

👉 Khi đó, lương hưu chị nhận hàng tháng được tính theo công thức, thường khoảng 45% – 75% mức bình quân thu nhập đóng. Đồng thời, chị được cấp thẻ BHYT miễn phí và có quyền lợi trợ cấp tử tuất cho thân nhân.

---

9. ✅ Lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện

• Có lương hưu ổn định khi về già.

• Được cấp BHYT miễn phí, giảm gánh nặng chi phí khám chữa bệnh.

• Được Nhà nước hỗ trợ mức đóng, nhất là đối tượng khó khăn.

• Linh hoạt phương thức đóng, phù hợp với thu nhập không ổn định.

• Bảo lưu và cộng dồn thời gian đóng với BHXH bắt buộc trước đó.

---

10. ❌ Hạn chế của BHXH tự nguyện

• Chỉ có 2 chế độ: hưu trí và tử tuất, không có ốm đau, thai sản, tai nạn lao động như BHXH bắt buộc.

• Người tham gia phải tự bỏ tiền đóng toàn bộ, không có sự đóng góp của doanh nghiệp.

• Nếu ngừng đóng giữa chừng, thời gian đã đóng chỉ được bảo lưu, không sinh lãi.

---

11. 📊 So sánh BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc

Tiêu chí	BHXH bắt buộc	BHXH tự nguyện
Đối tượng	NLĐ có HĐLĐ, công chức, viên chức	Người lao động tự do, hộ kinh doanh, nông dân
Chế độ	5 chế độ: ốm đau, thai sản, TNLĐ-BNN, hưu trí, tử tuất	2 chế độ: hưu trí, tử tuất
Mức đóng	NLĐ + NSDLĐ cùng đóng	NLĐ tự đóng 22%
Hỗ trợ từ Nhà nước	Không	Có hỗ trợ 10–30% mức đóng
Quyền lợi y tế	Có BHYT khi nghỉ hưu	Có BHYT khi nghỉ hưu

---

12. ⚠️ Cảnh báo quan trọng

• ❗ Không phải mọi mức đóng đều mang lại lương hưu cao – cần cân nhắc chọn mức thu nhập đóng phù hợp.

• ❗ Nếu ngừng đóng giữa chừng, bạn chỉ được bảo lưu thời gian, không nhận lại tiền đã đóng (trừ trường hợp đặc biệt rút BHXH một lần).

• ❗ Người tham gia cần nộp đúng hạn để tránh gián đoạn, ảnh hưởng quyền lợi.

• ❗ BHXH tự nguyện chỉ có 2 chế độ, không nên nhầm lẫn với BHXH bắt buộc.

• ❗ Từ 1/7/2025, thời gian tối thiểu để hưởng lương hưu giảm xuống còn 15 năm → đây là cơ hội tốt để người lao động sớm tham gia.

---

🎯 Kết luận

BHXH tự nguyện là giải pháp an sinh quan trọng cho người lao động tự do, giúp họ có điểm tựa tài chính khi về già. Việc đăng ký tham gia rất đơn giản, có thể thực hiện trực tiếp, qua bưu điện hoặc online.

👉 Người lao động nên:

1. Lựa chọn mức thu nhập đóng phù hợp với khả năng tài chính.

2. Nộp hồ sơ và đóng phí đúng hạn.

3. Cân nhắc tham gia càng sớm càng tốt để tích lũy đủ thời gian.

✍️ Lời khuyên cuối cùng: Đừng đợi đến khi lớn tuổi mới nghĩ đến BHXH tự nguyện, hãy bắt đầu từ hôm nay để đảm bảo cuộc sống an nhàn, có lương hưu và thẻ BHYT khi về già.

VY NGUYEN.