Phân tích nét nổi bật trong cách kể chuyện của Kim Lân qua truyện ngắn Con chó xấu xí

1. Giới thiệu chung

Kim Lân là cây bút tài hoa của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt nổi bật với những trang viết về đời sống nông thôn và con người lao động. Ông thường được nhắc đến với các truyện ngắn viết về nông dân như Vợ nhặt, Làng, hay các sáng tác giàu chất mộc mạc, giản dị mà thấm đẫm tình người. Trong số đó, Con chó xấu xí là một tác phẩm độc đáo, bởi thay vì khắc họa số phận con người, Kim Lân lại chọn kể về một con vật – chú chó trung thành gắn bó với gia đình. Điều đáng nói là, qua giọng kể chuyện đặc biệt, ông đã nâng tầm hình ảnh một con chó xấu xí trở thành biểu tượng của tình nghĩa, lòng trung thành, và tình cảm nhân văn sâu sắc.

Cách kể chuyện của Kim Lân trong Con chó xấu xí vừa bình dị, chân thực, vừa tinh tế, giàu sức gợi, để lại dư âm sâu xa trong lòng người đọc.

2. Điểm nhìn và ngôi kể độc đáo

Một trong những nét nổi bật trong cách kể chuyện của Kim Lân là việc ông sử dụng ngôi kể thứ nhất, nhân vật xưng “tôi”. Đây không chỉ là một hình thức trần thuật, mà còn là một thủ pháp nghệ thuật có ý nghĩa lớn.

Người kể chuyện “tôi” chính là tác giả – một người từng gắn bó thân thiết với con chó. Nhờ vậy, toàn bộ câu chuyện mang màu sắc hồi ức, chân thành, tạo cảm giác gần gũi và tin cậy.
Điểm nhìn trần thuật xoay quanh cảm xúc, kỷ niệm, và sự quan sát của nhân vật “tôi”. Chính điều này giúp tác phẩm không đơn thuần là một câu chuyện khách quan về một con vật, mà trở thành một bản tự sự giàu chất trữ tình, đậm dấu ấn cá nhân.
Giọng kể bằng “tôi” khiến người đọc dễ dàng đồng cảm với tác giả, cảm nhận được tình cảm thật sự mà ông dành cho chú chó xấu xí, từ sự ngạc nhiên, thương cảm đến yêu thương, gắn bó.

3. Giọng văn giản dị, giàu cảm xúc

Kim Lân vốn nổi tiếng với phong cách mộc mạc, gần gũi. Trong Con chó xấu xí, điều này được thể hiện rất rõ qua giọng văn kể chuyện:

Tự nhiên, chân thật: Ông kể lại sự việc, kỷ niệm với con chó như đang trò chuyện, tâm sự với người đọc. Không có những triết lý cầu kỳ, lời văn giản dị mà gợi nhiều cảm xúc.
Chân tình, xúc động: Qua từng chi tiết, người đọc cảm nhận được tình cảm sâu nặng của nhân vật “tôi” dành cho con chó. Đó là sự xót xa khi thấy nó bị chê bai, sự ấm áp khi nó trung thành quấn quýt, và nỗi đau khôn nguôi khi nhớ lại người bạn đã mất.
Đậm chất trữ tình: Tác phẩm giống như một dòng hồi ức, đầy ắp tình cảm. Có những đoạn, giọng kể như nghẹn ngào, làm lay động tâm hồn độc giả.

4. Khắc họa nhân vật bằng hồi ức và chi tiết đời thường

Khác với nhiều truyện ngắn xây dựng nhân vật qua hành động hoặc lời thoại, trong Con chó xấu xí, Kim Lân đã khắc họa hình ảnh chú chó chủ yếu qua hồi ức và những chi tiết nhỏ nhặt trong đời sống thường ngày:

Ông miêu tả rất cụ thể ngoại hình xấu xí của nó: lông lởm chởm, dáng vẻ thô kệch, bộ lông bẩn thỉu... Những chi tiết này vừa gây ấn tượng mạnh, vừa khơi gợi sự thương cảm.
Bên cạnh đó, ông chú ý nhiều đến hành vi và phẩm chất: sự trung thành, quấn quýt bên chủ, sự thấu hiểu tâm trạng con người, sự hiền lành, lặng lẽ bảo vệ ngôi nhà. Những chi tiết ấy được kể rất giản dị, đời thường, song nhờ giọng văn chan chứa tình cảm, chúng trở nên thật giàu ý nghĩa.
Nhân vật con chó hiện lên không phải như một con vật bình thường, mà như một thành viên trong gia đình, một người bạn tâm tình. Cách kể này làm cho câu chuyện trở nên xúc động và gần gũi.

5. Nghệ thuật hòa trộn giữa kể và bộc bạch cảm xúc

Một nét đặc sắc trong cách kể chuyện của Kim Lân là sự kết hợp giữa trần thuật sự việc và bộc lộ cảm xúc chủ quan.

Khi kể lại sự việc, ông không chỉ ghi chép khách quan, mà thường xen lẫn những cảm xúc, nhận xét, suy tư cá nhân. Ví dụ: khi kể về ngoại hình xấu xí của con chó, ông vừa miêu tả vừa bày tỏ sự thương cảm, chua xót.
Cách lồng cảm xúc trực tiếp ấy khiến tác phẩm không khô khan mà giàu sức truyền cảm, giống như một câu chuyện được kể bằng cả trái tim.
Sự hòa trộn này cũng làm nổi bật triết lý nhân sinh giản dị: đừng nhìn nhận, đánh giá sự vật, con người chỉ qua vẻ ngoài; điều đáng quý nằm ở tấm lòng, sự trung thành, và tình nghĩa.

6. Ý nghĩa từ cách kể chuyện của Kim Lân

Cách kể chuyện đặc sắc trong Con chó xấu xí không chỉ làm nổi bật hình tượng chú chó trung thành, mà còn chứa đựng nhiều giá trị sâu xa:

Khẳng định tình yêu thương bình dị: Từ tình cảm dành cho một con vật, tác giả khơi gợi trong người đọc niềm trân trọng những điều giản dị, nhỏ bé trong đời sống.
Tôn vinh phẩm chất bên trong hơn ngoại hình bên ngoài: Cách kể đầy xúc động khiến người đọc thấm thía thông điệp nhân văn ấy.
Tạo sức gợi đồng cảm mạnh mẽ: Chính giọng kể “tôi” cùng cảm xúc chân thành đã đưa người đọc đến gần hơn với tác giả, khiến họ cũng thấy yêu quý, trân trọng chú chó như một người bạn thực sự.

7. Kết luận

Qua Con chó xấu xí, Kim Lân đã thể hiện một phong cách kể chuyện độc đáo: giản dị mà sâu sắc, bình dị mà chan chứa tình cảm. Ông sử dụng ngôi kể thứ nhất để gắn bó điểm nhìn với cảm xúc cá nhân, dùng giọng văn mộc mạc, chân tình để khắc họa nhân vật qua những chi tiết đời thường, đồng thời hòa trộn kể chuyện với bộc bạch cảm xúc, triết lý. Nhờ đó, câu chuyện về một chú chó xấu xí trở thành bản tự sự thấm đẫm nhân văn, gợi ra trong lòng người đọc tình yêu thương và sự trân trọng những giá trị giản dị, bền vững của đời sống.

👉 Có thể nói, Con chó xấu xí chính là minh chứng rõ nét cho tài năng kể chuyện của Kim Lân – một nhà văn “của nông thôn Việt Nam”, người luôn tìm ra cái đẹp, cái đáng quý trong những điều tưởng chừng nhỏ bé, tầm thường.

Phân tích nét nổi bật trong cách kể chuyện của Kim Lân qua truyện ngắn Con chó xấu xí. Chương trình Ngữ văn lớp 11, tập 1

Soạn bài: Thiên Di

Tìm kiếm Blog này

Mentorazone