Phân Tích Truyện Ngắn "Bức Tranh Của Em Gái Tôi" - Tạ Duy Anh
PHÂN TÍCH TRUYỆN NGẮN “BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI” – TẠ DUY ANH
I. MỞ BÀI
Qua ngòi bút tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu lắng, nhà văn Tạ Duy Anh đã gửi gắm một thông điệp nhân văn: trong cuộc sống, tình yêu thương chân thành và lòng vị tha có thể cảm hóa con người, giúp mỗi người nhận ra giá trị thật của bản thân và của những người thân yêu bên cạnh.
II. THÂN BÀI
1. Tác giả và tác phẩm
Tạ Duy Anh (sinh năm 1959), quê ở Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là một cây bút trưởng thành trong thời kỳ đổi mới của văn học Việt Nam. Ông có nhiều truyện ngắn và tiểu thuyết gây tiếng vang như Luân hồi, Đi tìm nhân vật, Thiên thần sám hối… Văn phong của ông thường mang hơi hướng triết lý, khám phá chiều sâu nội tâm con người, đặc biệt là tâm lý trẻ thơ – trong sáng nhưng cũng rất phức tạp.
Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” in trong tập Con dế ma (NXB Kim Đồng, 1999) là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông viết cho thiếu nhi. Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất, qua lời kể của người anh trai, tạo nên cảm giác gần gũi, chân thực, giúp người đọc dễ đồng cảm với những chuyển biến tâm lý tinh tế của nhân vật.
2. Tóm tắt nội dung truyện
Truyện kể về hai anh em trong một gia đình nhỏ: người anh là nhân vật “tôi”, và cô em gái có tên là Kiều Phương – được mọi người trong nhà gọi thân mật là Mèo. Kiều Phương là một cô bé hồn nhiên, hiếu động, luôn vui tươi và rất yêu thương anh trai.
Một ngày nọ, người ta phát hiện Kiều Phương có năng khiếu hội họa bẩm sinh. Em vẽ rất đẹp, lại có trí tưởng tượng phong phú, các bức tranh của em tràn đầy sức sống và màu sắc hồn nhiên. Khi được một họa sĩ phát hiện và hướng dẫn, em càng tiến bộ nhanh chóng. Mọi người trong gia đình đều tự hào về tài năng của cô bé.
Riêng người anh trai thì ngược lại – anh bắt đầu thấy ghen tị, khó chịu, rồi dần trở nên tự ti, mặc cảm. Anh không thể chấp nhận việc em gái nhỏ bé, nghịch ngợm của mình lại giỏi giang và được mọi người yêu mến đến vậy. Trong lòng anh xuất hiện sự ganh ghét, xa cách, thậm chí có lúc anh “ghét cay ghét đắng” em gái mình.
Thế rồi, một ngày nọ, bức tranh của Kiều Phương đoạt giải nhất trong cuộc thi vẽ toàn quốc. Cả nhà vô cùng vui mừng, hãnh diện, còn người anh thì chỉ biết lặng lẽ, buồn bã, né tránh ánh nhìn của mọi người.
Khi cùng gia đình lên thành phố xem triển lãm tranh, người anh sững sờ khi nhìn thấy bức tranh đoạt giải của em gái mang tên “Anh trai tôi”. Trong bức tranh, em gái đã vẽ lại hình ảnh anh trai bằng tất cả tình yêu thương và sự ngưỡng mộ: gương mặt hiền từ, ánh mắt trong sáng, biểu lộ sự tự tin và nhân hậu.
Nhìn bức tranh, người anh cảm thấy nghẹn ngào, xấu hổ và ân hận. Anh nhận ra suốt thời gian qua mình đã sống ích kỷ, nhỏ nhen, không xứng đáng với tình cảm trong sáng của em gái. Từ đó, anh thức tỉnh, hiểu ra giá trị của tình thân, của lòng nhân ái, và tự hứa với lòng sẽ thay đổi để trở thành người xứng đáng với tình cảm của em.
3. Phân tích nhân vật
a. Nhân vật người anh – “Tôi”
Người anh là nhân vật trung tâm của câu chuyện. Qua lời kể của chính nhân vật, Tạ Duy Anh đã khắc họa một cách chân thực và tinh tế diễn biến tâm lý phức tạp của tuổi mới lớn – lứa tuổi nhạy cảm, dễ tự ái và dễ ghen tị.
Ban đầu, người anh là một cậu bé có tính tự cao, hiếu thắng. Anh luôn muốn mình giỏi hơn em gái, muốn được mọi người công nhận. Nhưng khi thấy Kiều Phương được mọi người yêu mến và khen ngợi, trong anh dấy lên sự ghen tị và đố kỵ. Anh cảm thấy như bị lu mờ, không còn được chú ý.
Khi thấy em vẽ đẹp, người anh bắt đầu tự ti, mặc cảm, cảm giác như mình trở nên thừa thãi. Anh xa cách, lạnh nhạt, thậm chí muốn tránh mặt em gái. Tâm lý ấy rất thật, rất con người – đó là phản ứng tự nhiên của nhiều đứa trẻ khi cảm thấy mình bị “lép vế” trong gia đình.
Cao trào của cảm xúc là khi anh nhìn thấy bức tranh đoạt giải của em gái. Hình ảnh “người anh trai trong tranh” hiện lên hiền hậu, trong sáng, nhân hậu – hoàn toàn khác với chính con người thật của anh lúc đó. Anh bàng hoàng, nghẹn ngào, xấu hổ:
“Tôi thấy xấu hổ đến nỗi chỉ muốn chạy trốn khỏi nơi ấy. Tôi tự thấy mình không xứng đáng với tình cảm trong sáng của em.”
b. Nhân vật Kiều Phương (Mèo)
Kiều Phương là linh hồn của truyện, là nhân vật tượng trưng cho tâm hồn trong sáng, nhân hậu và tình yêu thương thuần khiết của trẻ thơ.
Ngay từ đầu truyện, Kiều Phương hiện lên qua đôi mắt người anh như một cô bé tinh nghịch, hay tò mò, lúc nào cũng vui tươi và thân thiện. Em vẽ mọi thứ xung quanh bằng cả trái tim – từ chiếc lá, bông hoa đến khuôn mặt người thân.
Khi phát hiện năng khiếu hội họa của em, mọi người trong nhà đều vui mừng, hãnh diện, còn em thì vẫn hồn nhiên, không hề kiêu căng hay tự mãn. Ngược lại, em vẫn luôn quan tâm, yêu thương anh trai dù anh tỏ ra lạnh nhạt. Trong tâm hồn em, anh trai vẫn là người tuyệt vời nhất, là hình mẫu đẹp nhất để em khắc họa trong tranh.
Kiều Phương – với lòng nhân hậu và tình cảm trong sáng – là nhân vật mang giá trị cảm hóa. Em tượng trưng cho vẻ đẹp đạo đức, tình thương và niềm tin vào con người.
4. Bức tranh – chi tiết nghệ thuật đặc sắc
Bức tranh là chi tiết nghệ thuật trung tâm, là “nút thắt” và “chìa khóa” mở ra toàn bộ giá trị tư tưởng của tác phẩm.
Nếu như ở đầu truyện, bức tranh chỉ là niềm vui riêng của Kiều Phương – cô bé say mê vẽ với tất cả niềm hứng khởi – thì ở cuối truyện, nó trở thành tấm gương phản chiếu tâm hồn con người.
5. Chủ đề và thông điệp
Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa:
-
Trước hết, đó là câu chuyện về tình cảm gia đình, về tình anh em ruột thịt.Tình cảm ấy có thể trải qua ghen tị, giận hờn, nhưng cuối cùng vẫn sáng lên bởi tình thương chân thành và lòng nhân hậu.
-
Thứ hai, truyện phản ánh tâm lý của tuổi mới lớn – cái tuổi vừa non nớt vừa sâu sắc, dễ ghen tị nhưng cũng dễ xúc động, dễ thức tỉnh.Qua đó, nhà văn khuyên người đọc – đặc biệt là lứa tuổi học sinh – hãy học cách nhìn nhận bản thân và người khác một cách bao dung hơn.
-
Cuối cùng, tác phẩm gửi gắm thông điệp nhân văn sâu sắc:👉 Tình yêu thương và lòng nhân hậu có sức mạnh cảm hóa con người.👉 Mỗi người đều có giá trị riêng; thay vì ghen tị, hãy biết yêu thương và học hỏi.👉 Khi ta biết nhìn nhận người khác bằng tình thương, thế giới quanh ta sẽ trở nên đẹp hơn.
6. Nghệ thuật đặc sắc
-
Ngôi kể thứ nhất giúp câu chuyện trở nên chân thực, gần gũi, giàu cảm xúc.
-
Miêu tả tâm lý tinh tế: Tạ Duy Anh đã rất khéo léo trong việc thể hiện diễn biến tâm lý của người anh – từ ghen tị, mặc cảm đến ân hận, tự thức tỉnh.
-
Chi tiết nghệ thuật bức tranh là điểm nhấn sáng tạo, giàu biểu tượng.
-
Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu cảm xúc phù hợp với đối tượng thiếu nhi nhưng vẫn sâu sắc, khiến người lớn đọc cũng phải suy ngẫm.
III. KẾT BÀI
Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” của Tạ Duy Anh là một viên ngọc sáng trong dòng văn học thiếu nhi Việt Nam hiện đại. Bằng giọng kể nhẹ nhàng, gần gũi, tác giả đã dẫn dắt người đọc đi qua những cung bậc cảm xúc của tình anh em: từ ghen tị, tự ti đến ân hận, và cuối cùng là sự thức tỉnh trong tình yêu thương.
Câu chuyện nhắc nhở chúng ta rằng:
“Tài năng có thể làm nên sự khác biệt, nhưng tình yêu thương và lòng nhân hậu mới là thứ khiến con người trở nên cao quý.”
Phân Tích Truyện Ngắn "Bức Tranh Của Em Gái Tôi" - Tạ Duy Anh. Chương Trình Ngữ Văn Lớp 6, Tập 1.
Soạn bài: Thiên Di
.jpg)
.jpg)
Nhận xét
Đăng nhận xét